Dossier Amerikaanse Verkiezingen 2000

Nieuws

Uitslagen

Kandidaten

Debatten

Voorrondes

Links

Solide zwaargewicht

Door RENÉ MOERLAND
ROTTERDAM, 27 JULI. Dick Cheney leidde de afgelopen drie maanden een zoektocht die eergisteren bij hemzelf uitkwam. George W. Bush had de ervaren Republikein gevraagd hem te assisteren bij de selectie van een geschikte running mate en ontdekte uiteindelijk "dat de beste al aan mijn zijde werkte".

Cheney (59) voldoet perfect aan het profiel dat Bush (54) bij herhaling schetste van zijn gedroomde kandidaat voor het vice-presidentschap: een inhoudelijk kanon van wie de loyaliteit aan de president buiten twijfel staat, met wie hij goed op kan schieten en die het presidentschap van de ene op de andere dag kan overnemen, als dat nodig mocht zijn.

Een charismatische stemmentrekker is Cheney niet, wel een solide zwaargewicht uit de conservatieve hoek van de Republikeinse partij. Hij brengt in overvloedige mate met zich mee wat Bush volgens critici mist: internationale ervaring. De man die zich na de verkiezingen in november mogelijk vier jaar lang a heartbeat away from the presidency zal bevinden, dankt zijn bekendheid aan zijn tijd als minister van Defensie onder de president George Bush sr. Hij ontpopte zich in die periode - 1989-1993 - als een vertrouweling van de vader van de huidige Republikeinse presidentskandidaat. In 1991 was hij een van de architecten van de Golfoorlog tegen het Irak van Saddam Hussein.

William Bruce Cheney werd geboren op 30 januari 1941 in Lincoln, Nebraska. Na een jaar studeren aan de prestigieuze Yale University (waar hij sjeesde), een masters in Wyoming en een beginnetje van een proefschrift in Wisconsin, verhuisde hij in 1968 naar Washington. Daar klom hij snel op. Tussen 1974 en 1976 was Cheney als jonge dertiger stafchef op het Witte Huis onder president Gerald Ford. Toen die in 1976 de verkiezingen verloor, stortte Cheney zich op zijn eigen politieke carrière. Daarvoor trok hij naar Wyoming, een kleine staat in het verre westen. Negen jaar lang, van 1978 tot 1989, vertegenwoordigde Cheney Wyoming in het Huis van Afgevaardigden.

In het Congres bewees Cheney zich als een conservatieve republikein en een trouwe adept van Ronald Reagan, die hem waardeerde. Hij dwong evenwel ook respect af bij gematigde politici, met wie hij bereid was effectieve compromissen te sluiten. In 1989 was hij niet de eerste keus van George Bush sr. als minister van Defensie. Toen kwam hij, net als nu, vooral naar voren als de veilige optie nadat het Congres een eerdere kandidaat, de Texaanse senator John G. Tower, had afgewezen wegens diens net iets te wilde levenswandel.

Als minister werkte Cheney nauw samen met een aantal oude bekenden uit zijn tijd onder Ford, onder wie de minister van Buitenlandse Zaken James Baker en de veiligheidsadviseur van zowel Ford als Bush, Bent Scowcroft. Daaraan voegde Cheney in zijn staf eigen recruten toe als de chef van staven Colin Powell. Het is typerend voor het low profile van Cheney dat hij na de Golfoorlog niet dezelfde populariteit bereikte als Powell en de commandant van operatie Desert Storm in de Golf, Norman Schwarzkopf. Het spetterende media-optreden liet de koele Cheney gewillig aan anderen over, maar achter de schermen bouwde hij veel gezag op. Hij liet zich sterk gelden in de heroriëntering van de Amerikaanse buitenlandse politiek na de ineenstorting van de Sovjet- Unie en het einde van de Koude Oorlog. Hij toonde zich bezorgd over de kernmacht van nieuwe staten zoals Wit-Rusland en de Oekraïne en verzette zich tevergeefs tegen bezuinigingen op de Amerikaanse defensie- uitgaven. Cheney was een voorstander van de uitbreiding van de NAVO naar Oost-Europa, maar voelde eind 1992 niets voor de inzet van Amerikaanse grondtroepen in Bosnië.

In de jaren tachtig was Cheney een krachtige pleitbezorger van Reagans plan voor een rakettenschild, 'Star Wars'. Nu lijkt hij een logische bondgenoot voor de plannen van Bush jr. om de ontwikkeling van het rakettenafweersysteem, National Missile Defense, hoe dan ook door te zetten, desnoods tegen de internationale non-proliferatieverdragen in. Maar ook buiten dat ene punt is het te verwachten dat Cheney als vice- president een groot gewicht in de schaal leggen in het buitenlandse beleid, als Bush op 7 november de verkiezingen wint.

Minder toegevoegde waarde zal Cheney de komende maanden hebben als running mate van Bush in de verkiezingscampage. Deels komt dat zeker door zijn weinig spetterende voorkomen. Eigenlijk geven alleen de coybowlaarzen die hij soms onder zijn grijze pakken draagt, wat kleur aan zijn verschijning. Cheney is een effectief debater, maar brengt zijn argumenten met een zachte stem die nauwelijks de aandacht vasthoudt. Hij brengt ook geen omvangrijke eigen electorale basis in. Cheney is kandidaat in Wyoming, een staat waar Bush toch al geacht wordt te winnen en die van relatief klein belang is voor de presidentsverkiezingen omdat het maar drie kiesmannen afvaardigt. Overigens schreef hij zich daar pas op het nippertje in. Tot vorige week stond hij evenals Bush ingeschreven in Texas, de thuisbasis van zijn bedrijf Halliburton Corp. Hij moest verhuizen omdat de Amerikaanse grondwet voorschrijft dat de president en de vice-president niet uit dezelfde staat mogen komen.

Ook is hij een geschikt campagnedoelwit voor de democratische kandidaat Al Gore. Dat Cheney afkomstig is uit de olie-industrie, komt goed van pas in Gore's strategie de Republikeinen af te schilderen als verdedigers van particuliere industriële belangen in plaats van het nationale belang. Bush is zelf immers ook een voormalige oliebaron.

Cheneys grootste handicap echter is zijn verleden als hartpatiënt. Vóór zijn 48ste had hij al drie hartaanvallen en zijn hart is inmiddels uitgerust met vier bypasses. Cheney is afgelopen week uitgebreid medisch getest, op verzoek overigens van zowel George Bush jr. als diens vader. Cheney zelf wimpelt alle twijfels aan zijn gezondheid weg met een verwijzing naar de Golfoorlog, toen hij ook geen last had van hartproblemen.

Hier staat tegenover dat de conservatief Cheney kan bogen op een relatief schoon persoonlijk blazoen (naar Amerikaanse begrippen). Hij is nooit gescheiden, er zijn geen buitenechtelijke affaires van hem bekend, en niemand weet van andere kinderen dan de twee die hij heeft met zijn echtgenote en oude schoolliefde Lynne. Dat blazoen kan in het post- Lewinsky tijdperk een belangrijke aanwinst zijn voor de campagne van Bush.