Dossier Amerikaanse Verkiezingen 2000

Nieuws

Uitslagen

Kandidaten

Debatten

Voorrondes

Links

Vier maanden voor de presidentsverkiezingen in Amerika op 7 november voeren de kandidaten George W. Bush en Al Gore hun campagnes op. Langzaam begint de tweestrijd zich te verharden.

Door RENÉ MOERLAND

ROTTERDAM, 14 JULI. Het was een andere Al Gore die woensdag de National Association for the Advancement of Colored People (NAACP) toesprak, de oudste en grootste burgerrechtenbeweging van de Verenigde Staten. De presidentskandidaat van de Democraten kwam nu eens niet met persoonlijke verwijten jegens zijn Republikeinse opponent George W. Bush, die hij onlangs nog "arrogant" en "leugenachtig" noemde. Gore leek zijn vaak bekritiseerde houterigheid even te hebben afgeschud, toen hij de belangenvereniging van zwarte Amerikanen opriep tot een "gezamenlijke mars" voor openbaar onderwijs en een hate- crime law, die strengere straffen voorschrijft tegen misdaden die door raciale of andere vooroordelen zijn ingegeven. "Lees mijn hart, zie mijn voeten, zie het werk van mijn handen dat aansluit bij uw werk", zei Gore gepassioneerd, waarmee hij het publiek opriep hem niet op zijn woorden, maar op zijn daden te beoordelen.

Het was impliciete kritiek op de volgens hem weinig inhoudelijke toespraak van Bush, die maandag eveneens de zwarte burgerrechtenbeweging had bezocht. Bush erkende toen dat rassendiscriminatie in het Amerikaanse onderwijs nog altijd een probleem is, maar vermeed nauwlettend met concrete voorstellen te komen. " Ik sprak wel vanuit mijn hart", reageerde Bush woensdag kribbig op Gore's toespraak.

Gore had even het initiatief, en dat was een zeldzaam moment in een tot nu toe moeizame Democratische campagne. Gore opende gisteren zelfs een aanval op Bush, die volgens hem als gouverneur van Texas een onevenwichtig budget voert door belastingverlagingen ten gunste van de rijken. Bush sloeg meteen terug: "Gore is niet geloofwaardig op deze gebieden. Aan de ene kant wil hij mij aanvallen, en aan de andere kant doet Clinton hetzelfde als ik." Zo komt er geleidelijk meer venijn in het steekspel van de kandidaten, vier maanden voor de verkiezingen op 7 november. Bush heeft in de peilingen sinds het voorjaar een constante voorsprong van vijf tot tien procent. Recente peilingen in een voor Gore cruciale staat als Pennsylvania, in 1992 en 1996 ruim gewonnen door Clinton, geven Bush ook daar een lichte voorsprong. Gore lijkt overal nadeel te ondervinden van de verkiezingscampagne van de groene advocaat Ralph Nader, die in peilingen rond zes procent uitkomt.

Gore is in het defensief, omdat Bush van zijn campagne een uitwedstrijd maakt. De gouverneur van Texas komt vaak in staten waar Gore favoriet is, zoals California en Michigan. Bovendien stelt hij in zijn campagne thema's centraal die traditioneel door Democraten worden benadrukt, zoals onderwijs, sociale zorg en milieubescherming. Hij richt zijn campagne op voor Republikeinen "non-traditionele" kiezersgroepen zoals vrouwen, hispanics en Afro-Amerikanen. Het belangrijkste wapen van Bush in deze strijd is zijn presentatie. Hij profileert zich nadrukkelijk als een "andere Republikein", die een " meevoelend conservatisme" voorstaat. Zijn bezoek aan de NAACP was een teken daarvan. De laatste Republikeinse presidentskandidaat die het aandurfde naar de NAACP te komen was zijn vader, die in 1988 werd uitgejouwd. In 1996 sloeg de vorige Republikeinse presidentskandidaat, Bob Dole, een uitnodiging " geschokt" af.

Bush is de afgelopen weken ook met tal van voorstellen gekomen die zijn " zachte" karakter moeten onderstrepen, zoals een miljoenenplan om adoptiekinderen beter te begeleiden. Maar achter zo'n plan gaan natuurlijk wel traditionele waarden schuil. Zo verwacht Bush van betere adoptiewetten een terugloop van abortus, die hij niet wil verbieden.

Het werkt in het voordeel van Bush dat er nog geen thema's zijn, die de campagne domineren, zoals de bouw van het NMD-rakettenschild of de discussie over een moratorium op de doodstraf. Als het alleen op uitstraling aankomt, wekt de vriendelijk Bush sneller vertrouwen dan de straatvechter Gore. In plaats van charm tours bij 'vreemde' kiezersgroepen te houden zoals Bush, trekt Gore liever van leer tegen het door de Republikeinen gedomineerde "doe-niets-voor- mensen-Congres". Dit is een verwijzing naar president Harry S. Truman, die ooit als kandidaat een inhaalcampagne voerde met voortdurende aanvallen op het "doe-niets-Congres". Gore wil dat het Congres snel wettten aanneemt over betere toegang tot ziekenzorg en strengere wapenwetgeving. Bush permitteert zich van tijd tot tijd zelfs een complimentje aan Gore. Gisteren prees hij hem voor zijn loyaliteit als vice-president en noemde zijn rivaal "een krachtige en niet te onderschatten tegenstander". De Republikeinse conventie in Philadelphia waar Bush over ruim twee weken officieel presidentskandidaat wordt, omschrijven zijn partijgenoten al als een "onconventionele feel- good-conventie", met geluids- en lichtshows en aangename video's. Zelfs de traditionele avond van aanvallen op de Democraten is vervangen door een videoshow om Bush' programma uit te leggen.

De Democraten stellen daar twee weken later in Los Angeles een conventie tegenover, die door moderne technologie wordt bepaald. De conventie is onder andere direct via internet te volgen. Maar voorlopig kan Gore er zelfs op zijn 'eigen' conventie nog niet zeker van zijn dat hij meer hits binnenhaalt dan verwachte stersprekers als Bill en Hillary Clinton. Misschien brengt een geschikte running mate voor het vice-presidentschap hem hulp. Maar over de kandidaten voor hun running mate zwijgen Bush en Gore tot nu toe. Gore heeft aanzienlijk meer moeite dan Bush zijn partij achter zich te verenigen. Gisteren boekte hij wat dat betreft eindelijk eens een succes: zijn opponent uit de Democratische voorverkiezingen, Bill Bradley, verklaarde vier maanden na zijn nederlaag z'n officiële steun aan Gore.