Dossier Amerikaanse Verkiezingen 2000

Nieuws

Uitslagen

Kandidaten

Debatten

Voorrondes

Links

Tijdens de voorverkiezingen heeft president Clinton zich een tijd lang op de achtergrond gehouden, om zijn favoriet Gore niet in de wielen te rijden. Nu meldt hij zich terug op het politieke toneel om in zijn laatste maanden nog even het onderste uit de kan te halen.

Door onze correspondent JUURD EIJSVOOGEL

WASHINGTON, 17 MAART. Maandenlang moest hij zich koest houden, maar deze week kon president Clinton zijn politieke talent weer de vrije loop laten. Met behulp van zijn favoriete vijand, de vuurwapenlobby, slaagde Clinton er als vanouds in om de politieke agenda naar zijn hand te zetten en dag-in-dag-uit het nieuws te halen.

Tijdens de voorverkiezingen hield Clinton zich zorgvuldig op de achtergrond om zijn kroonprins, Al Gore, niet in de weg te zitten. Gore moest laten zien dat hij op eigen benen kon staan. En ook leek het hem beter om maar niet te veel de aandacht te vestigen op zijn band met de president wiens reputatie door het Lewinsky-schandaal zo was beschadigd. En dus bleef Clinton wekenlang braaf buiten beeld.

Makkelijk kan dat niet zijn geweest voor dat campagnebeest bij uitstek. Altijd heeft hij van campagne naar campagne geleefd. Als weinig anderen is hij vertrouwd met de electorale eigenaardigheden van de deelstaten, vooral die waar belangrijke voorverkiezingen worden gehouden. En verkiezingskoorts heeft hem als political junkie altijd goed gedaan.

Maar terwijl de hele politieke klasse zich liet meeslepen door een van de meest opwindende reeksen voorverkiezingen in jaren, stond Clinton langs de zijlijn. Zijn vice-president vocht voor zijn politieke toekomst in Iowa en New Hampshire. Zijn vrouw Hillary lanceerde in de staat New York haar eigen politieke carrière. Maar Bill Clinton deed of hij belangrijker dingen aan zijn hoofd had. Waarschijnlijker is dat hij het politieke nieuws van het campagnefront op de voet volgde. Hoe vaak hij zijn vice-president en zijn vrouw advies influisterde is niet bekend. Maar zeker is dat Hillary af en toe een beroep deed op zijn politieke instinct. Zo belde ze hem kort nadat een jury vier politiemannen had vrijgesproken die een Afrikaanse immigrant in de Bronx bij vergissing met kogels hadden doorzeefd. Moest ze naar de buurt in kwestie gaan om de vrijspraak in verontwaardigde termen te veroordelen, zoals haar adviseurs haar aanraadden? Aan zo'n gevoelige zaak moet je vooral je vingers niet branden, waarschuwde de ervaren politicus in het Witte Huis. Nu Al Gore zich van de nominatie van de Democratische partij heeft verzekerd, is Clinton weer uit de schaduw getreden. De energie waarmee hij de afgelopen dagen de Republikeinen in het Congres onder vuur nam, laat zien dat hij nog niet is uitgeblust en juist vastberaden is om in de laatste tien maanden van zijn presidentschap het onderste uit de kan te halen. Geen kans liet Clinton de afgelopen dagen voorbij gaan om te hameren op de noodzaak van strengere regulering van vuurwapens. Hij liet zich erover interviewen in politieke praatshows. Hij belegde er bijeenkomsten over in het Witte Huis. En zelfs in toespraken over de toetreding van China tot de Wereldhandelsorganisatie WTO en medische hulp voor Afrika, wist hij Amerika's probleem met vuurwapens aan de orde te stellen.

Daarmee zet hij niet alleen de Republikeinen in het Congres onder druk om de regels voor vuurwapens aan te scherpen. Hij bewijst er tegelijk Al Gore een grote dienst mee. Na de reeks schietpartijen op scholen van de afgelopen jaren lijkt de Amerikaanse publieke opinie steeds positiever tegenover gun control te staan. Gore heeft er in zijn campagne een belangrijk thema van gemaakt. Zijn medewerkers stemmen dagelijks met het Witte Huis af hoe ze hun boodschap het best in het nieuws kunnen houden. Clinton speelt daarbij duidelijk een belangrijke rol. "Als de president in het openbaar over vuurwapens spreekt", erkende een van zijn adviseurs, "dan zegt hij eigenlijk: we hebben een Democratische president nodig en een andere meerderheid in het Congres." Clintons offensief was niet zo effectief geweest als hij niet onbedoeld geholpen was door de National Rifle Association (NRA), de machtige vuurwapenlobby waar Clinton zich bij iedere gelegenheid fel tegen afzet. Zozeer wist hij de organisatie te tergen, dat een van haar voormannen zondag op de televisie zei dat Clinton uit politieke overwegingen bereid is om "een zeker niveau van geweld te accepteren. En de vice- president ook". Zelfs voor het harde politieke klimaat van Washington was dat een uitspraak die duidelijk te ver ging. Natuurlijk speelt Clinton in op het nationale trauma dat de schietpartijen op scholen teweegbrachten. Als bedreven politicus ziet hij daar een kans in om de druk op de tegenstanders van regulering op te voeren. Maar betekent dat ook dat hij een zekere mate van bloedvergieten voor lief neemt?

George W. Bush, die gesteund wordt door de NRA, weigerde zich aanvankelijk van de uitspraak te distantiëren, wat de zaak alleen maar langer in het nieuws hield. Pas na twee dagen zei Bush:"Ik geloof niet dat president Clinton blij is met de moorden."

De NRA-man, vice-president Wayne LaPierre, was echter nog niet van plan om in te binden. Woensdag zei hij dat Clinton "bloed aan zijn handen" heeft, omdat Justitie niet voldoende toeziet op naleving van de bestaande regels voor vuurwapens. Het Witte Huis noemde die aantijging "ziekelijk", iets wat weinig Amerikanen zullen bestrijden.

De Senaat en het Huis van Afgevaardigden hebben verschillende vormen van gun control geaccepteerd, maar kunnen het niet eens worden over een gemeenschappelijk wetsvoorstel. Maar langzaam lijkt de druk die Clinton uitoefent effect te hebben. Woensdag stemde een meerderheid van het Huis voor een motie die de onderhandelaars van Huis en Senaat opriep om bijeen te komen om een compromis uit te werken. Dezelfde dag verraste George Pataki, de Republikeinse gouverneur van New York die wel wordt getipt als running mate van Bush, vriend en vijand door een breed pakket maatregelen voor te stellen om vuurwapens aan banden te leggen.

Voor Clinton is deze kwestie slechts één van de onderwerpen waar hij de Republikeinen de komende maanden mee onder druk zal zetten. Ook zal hij pleiten voor verhoging van het minimumloon, voor uitbreiding van Medicare (de algemene ziektekostenverzekering voor ouderen) en tegen de omvangrijke verlaging van de belastingen die Bush hoog op zijn agenda heeft staan. Het zijn stuk voor stuk thema's in de campagne van Gore.