Dossier Amerikaanse Verkiezingen 2000

Nieuws

Uitslagen

Kandidaten

Debatten

Voorrondes

Links

John McCain is nog lang niet afgeschreven, zo bleek bij de Republikeinse voorverkiezingen in Michigan en Arizona. Maar zijn partijgenoten moet hij nog overtuigen.

Door onze correspondent JUURD EIJSVOOGEL

WASHINGTON, 23 FEBR. Bijna was John McCain al afgeschreven. Hij was bitter en danig uit balans gebracht door zijn nederlaag in South Carolina. Hij was murw gebeukt door de aanvallen van de Bush-campagne. In zijn laatste wanhoopsoffensief in Michigan vergeleek hij zichzelf maar half spottend met de held van de Star Wars-films.

"Ik ben net Luke Skywalker", zei hij. "Ze schieten van alle kanten op me. Iedereen is tegen me. Gouverneur Engler (van Michigan, JE), gouverneur Bush, alle gouverneurs, alle senatoren. But we're going to kill 'em." En dat gebeurde.

Na zijn overwinning in Michigan en Arizona is McCain weer terug in de strijd. Het enthousiasme dat hij bij de kiezers in New Hampshire wist los te maken, heeft de domper van South Carolina overleefd. De vraag is nu of het zal overslaan naar de rest van het land, en vooral naar de staten waar volgende week en de week daarna voorverkiezingen worden gehouden.

McCain is een fenomeen, een beweging bijna, los van zijn partij. Hij dankt zijn overwinningen tot nu toe aan onafhankelijke kiezers en Democraten. Een brede achterban kan goed van pas komen bij de presidentsverkiezingen in november. Maar het is een probleem voor een kandidaat die eerst nog de nominatie van de Republikeinse partij moet veroveren. In veel staten zijn de voorverkiezingen niet opengesteld voor onafhankelijken en Democraten, zoals in South Carolina en Michigan. Dat betekent dat hij Bush zonder steun van een meerderheid van de Republikeinen op den duur niet zal kunnen verslaan. Hoe groot het gat is dat McCain moet dichten, bleek in Michigan: onder Republikeinse kiezers haalde Bush maar liefst veertig punten meer dan McCain.

Dat McCain zich bewust is van dat probleem, bewees hij gisteravond in zijn overwinningstoespraak. Zei hij een week geleden nog uitdagend dat de Republikeinen de weg kwijt zijn, nu stak hij zijn partijgenoten verzoenend de hand toe. "Ik ben een trotse Republikein in de traditie van Reagan. Ik houd van de Republikeinse partij, het is mijn thuis." In plaats van zijn tirades tegen Republikeinse belastingplannen die alleen "de rijken" ten goede zouden komen, koos hij nu woorden die heel wat minder schril waren voor Republikeinse oren: "Ik wil uw belastingen verlagen. Wees niet bang voor mijn campagne, maar sluit je bij ons aan." Het is een eerste stap om ook de harten van zijn partijgenoten voor zich te winnen.

McCain zal er waarschijnlijk niet onderuitkomen om de komende dagen snel een flinke bocht naar rechts te maken. Dat zal hem niet moeilijk afgaan, want hij is altijd een conservatieve politicus geweest: een tegenstander van abortus en van beperking van het vuurwapenbezit, een voorstander van lagere belastingen en hogere defensie-uitgaven. De afgelopen maanden heeft McCain de nadruk gelegd op zijn plan om de financiering van politieke campagnes op de helling te zetten. Als hij meer de nadruk gaat leggen op de traditionele conservatieve agendapunten, poetst hij zijn reputatie onder Republikeinen wellicht op, maar riskeert hij dat hij zijn nieuwe aanhang teleurstelt.

Zijn on-Republikeinse achterban is niet het enige probleem voor McCain. George W. Bush heeft nu voor de tweede keer een lelijke nederlaag opgelopen, maar hij heeft nog steeds meer geld en een betere organisatie dan McCain. Bovendien heeft hij in twee grote en belangrijke staten een enorm voordeel, omdat hij en zijn broer Jeb in respectievelijk Texas en Florida gouverneur zijn. Ook heeft Bush het voordeel dat zijn rivaal oprecht gehaat en gewantrouwd wordt door zijn collega's op Capitol Hill. Dat maakt het gevaar van overlopers iets minder groot. En dat McCain zo profiteert van Democratische stemmen, geeft Bush een krachtig argument om Republikeinen aan te sporen te voorkomen dat hun partij slachtoffer wordt van een "vijandelijke overname", zoals Bush' medewerkers de zege van McCain gisteren omschreven.

Maar Bush is verzwakt nu hij voor een tweede keer door McCain is verslagen. Na zijn nederlaag in New Hampshire moest hij onder zijn geldschieters en politieke bondgenoten al de twijfels over zijn kansen de kop indrukken. Na zijn zege in South Carolina was hij er al zozeer van overtuigd dat hij op weg was naar de overwinning, dat hij in zijn toespraken zijn pijlen niet meer op McCain richtte, maar op de regering- Clinton en Al Gore. Dat was achteraf gezien wat voorbarig. Nu moet Bush opnieuw laten zien dat hij toch echt de kandidaat is die de Republikeinen het Witte Huis kan terugbezorgen. Een nieuwe peiling komt hem daarbij niet goed uit: McCain zou volgens dit onderzoek een verkiezingsstrijd met Al Gore winnen met 20 punten, Bush zou slechts een voorsprong van vier punten hebben.

Opgelucht stond John McCain gisteravond voor zijn aanhangers in Phoenix, Arizona. Breed grijnzend hield hij een speelgoed laserzwaardje in zijn hand, als Luke Skywalker die weer een episode heeft overleefd.