Dossier Amerikaanse Verkiezingen 2000

Nieuws

Uitslagen

Kandidaten

Debatten

Voorrondes

Links

George W. Bush heeft in South Carolina het vertrouwen hersteld in zijn kansen op het presidentschap. Zijn rivaal John McCain nam teveel afstand van zijn eigen Republikeinse partij.

Door onze correspondent JUURD EIJSVOOGEL

WASHINGTON, 21 FEBR. Overal in Amerika haalden Republikeinse politici dit weekeinde opgelucht adem. Hun favoriet voor het presidentschap, George W. Bush, heeft eindelijk laten zien dat hij kan knokken. De vrees dat hij niet was opgewassen tegen de plotseling opgekomen John McCain bleek voorbarig.

Er stond zaterdag veel op het spel bij de voorverkiezingen in South Carolina. McCain moest het enthousiasme voor zijn kandidatuur zien vast te houden. Bush kon zich na zijn pijnlijke nederlaag in New Hampshire nauwelijks een tweede verlies tegen McCain veroorloven. En de kopstukken van de Republikeinse partij, die zich vorig jaar al vrijwel unaniem achter Bush hadden geschaard, vroegen zich na zijn afgang in New Hampshire angstig af of ze misschien op het verkeerde paard hadden gewed.

Maar na zijn ruime overwinning in South Carolina heeft Bush weer de overhand in de strijd om de Republikeinse nominatie. Hij is niet alleen opgekrabbeld, hij heeft het vertrouwen in zijn kansen op het presidentschap hersteld. En daarbij is hij erin geslaagd om zijn rivaal McCain lelijk op het verkeerde been te zetten.

Bush heeft voor zijn overwinning wel een prijs moeten betalen. Om de kiezers in het conservatieve South Carolina te paaien, schoof hij de afgelopen twee weken aanzienlijk op naar rechts. De man die het politieke centrum voor de Republikeinen zou terugwinnen, die zijn campagne was begonnen als "een conservatief met gevoel", die als gouverneur van Texas had bewezen dat hij hispanics en zwarte kiezers aan zich kon binden, legde nu opeens hele andere accenten.

Zo weigerde hij zich uit te spreken over de omstreden vlag van de Confederatie die boven het capitool van South Carolina wappert, ook al beschouwt een meerderheid van de bevolking de vlag als een symbool van slavernij en racisme. Hij hield een campagnetoespraak aan de evangelische Bob Jones Universiteit, waar verhoudingen tussen studenten van verschillende rassen verboden zijn en waar het katholicisme wordt beschouwd als een sekte. Bush hamerde er voortdurend op dat hij de enige echte conservatieve kandidaat was, de beste keuze voor christelijk rechts. En hij verweet McCain dat hij steun zocht bij Democraten en onafhankelijke kiezers.

Onbedoeld hielp McCain zijn tegenstander door zich teveel van de Republikeinse partij te distantiëren. In een televisiedebat zei McCain vorige week dat de Republikeinen de weg kwijt zijn. Zo'n uitspraak doet het misschien goed bij een breed publiek, maar kan makkelijk verkeerd vallen bij de trouwe partijgangers die deelnemen aan voorverkiezingen. Bush slaagde erin om deze groep voor zich te winnen en massaal naar de stembus te krijgen. Daar kon McCains gelegenheidscoalitie van Republikeinen, Democraten en onafhankelijken niet tegen op.

Ook een reclamespotje waarin McCain Bush niet alleen beschuldigde van leugenachtigheid, maar waarin hij hem ook met Clinton vergeleek werkte averechts. Dankbaar greep Bush het spotje aan om te laten zien dat zijn rivaal, die had beloofd geen persoonlijke aanvallen te zullen doen, niet handelt naar zijn woorden. Veel kiezers beschouwden de vergelijking met Clinton als een zeldzaam gemene stoot onder de gordel. McCain haastte zich het spotje in te trekken, maar het kwaad was al geschied en zijn reputatie als Mr.Clean al geschaad.

Ondertussen nam Bush ongegeneerd de populairste aspecten van de campagne van McCain over. Opeens begon ook Bush zich een hervormer te noemen, en wel een hervormer met resultaten. Hij begon zich op te winden over de armoede onder militairen en veteranen. Hij ruimde bij zijn verkiezingsbijeenkomsten veel tijd in voor vragen van het publiek, zoals McCain met zoveel succes in New Hampshire had gedaan.

Bush bleek niet alleen een snelle leerling, hij boekte er ook het gewenste resultaat mee. Met een stortvloed aan reclamespotjes en met behulp van het complete lokale partijapparaat en de conservatieve christenen en hun organisaties had Bush in amper twee weken, zo bleek op zaterdagavond, het enorme enthousiasme dat McCain had meegebracht uit New Hampshire weten te overtroeven.

McCain heeft morgen een kans om terug te slaan, bij de voorverkiezingen in Michigan en Arizona, de staat die hij vertegenwoordigt in het Congres. Dat zijn strijdlust nog niet geblust is, bleek wel uit de felle toon van de toespraak waarin hij zaterdagavond zijn verlies toegaf. Maar zijn grote kans op een doorbraak was in South Carolina, waar Bush als een manke koploper aan de race begon. Nu Bush zijn vaart heeft hervonden, zal het voor McCain veel moeilijker zijn om hem weer voorbij te streven.

McCain waarschuwt dat Bush door zijn zwenking naar rechts de middengroepen van zich heeft vervreemd, die hij nodig zal hebben als hij in november de presidentsverkiezingen wil winnen. Maar het duurt nog lang voor het november is. En het is een oud gebruik dat Republikeinse kandidaten tijdens de voorverkiezingen opschuiven naar rechts, en Democraten naar links, om zodra ze genomineerd zijn het politieke midden weer op te zoeken.