CS VRIJDAG
Eerder verschenen
columns

JL HELDRING
HJAHOFLAND
ROEL JANSSEN
ELSBETH ETTY
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
LEO PRICK

De Noordenwind

door Paul Steenhuis
Een foto van een naakte vader met een halve erectie, met zijn blote zoontje op zijn arm is geen kinderporno. Dat is nu officieel. De Hoge Raad heeft dat deze week dinsdag bepaald, naar aanleiding van een opmerkelijke aanval van kuisheid van het Openbaar Ministerie ruim een jaar geleden.

Op de expositie Attack! vorig jaar in Arti in Amsterdam, onderdeel van het Holland Festival, hing die foto uit 1962 van de vader met zijn zoontje, die net gezwommen hadden. Op 6 juni 1999 liet het Openbaar Ministerie de foto in beslag nemen, omdat het om kinderporno zou gaan. Volgens de woordvoerder van het OM was dat zonneklaar: de - door zijn vrouw gefotografeerde - man, de Amerikaanse kunstenaar Walter Chapell, had immers een erectie. En dat duidde op een 'seksuele gedraging'. Want, zei persofficier J. Steenbrink, ondermeer in deze krant: "Laten we wel wezen. Je krijgt geen erectie van de Noordenwind." Het OM kreeg de smaak te pakken en liet vervolgens een paar dagen later nog eens acht foto's in beslag nemen, ondermeer historische kiekjes van jeugdige naaktmodellen, die schilders en tekenaars gebruikten. Allemaal kinderporno, volgens het OM.

Iedereen die die foto's en de gewraakte 'Father and Son'-foto van Chapell gezien heeft, ziet onmiddellijk dat die niets met kinderporno en kindermisbruik te maken hebben. De raadkamer van de Amsterdamse rechtbank oordeelde dan ook dat er geen sprake was van kinderporno bij de in beslaggenomen foto's.

Dat was 14 juni 1999. Het OM - 'Je krijgt geen erectie van de Noordenwind' - liet het er niet bij zitten. Dat ging in cassatie bij de Hoge Raad, want de foto's zijn schadelijk voor kinderen in het algemeen, en ze kunnen anderen maar op een idee brengen - aldus een woordvoerder van het OM in deze krant.

De Hoge Raad is het helemaal eens met de Amsterdamse rechtbank, en voor de tweede keer is het OM in het ongelijk gesteld. Het Holland Festival overweegt nu een klacht tegen het OM in te dienen vanwege de onterechte associatie met kinderporno. Doen, zou ik zeggen, en snel. Want het OM kan wel wat harde lesjes in kunstopvoeding gebruiken.

Het is namelijk de tweede keer in korte tijd dat ernstige maatschappelijke problemen waar justitie maar moeilijk vat op kan krijgen, via de kunst streng probeert aan te pakken. Want behalve dit geval, waar het om 'kinderporno' zou draaien, is er ook nog de zaak Waterdrinker, waarin het om 'antisemitisme' zou draaien. Die zaak vertoont grote overeenkomst met deze 'kinderporno' zaak, al was het maar omdat ook daarbij het OM alle gevoel voor verhoudingen verloren lijkt te hebben, zodra ze zich met kunst bezig houdt. Want in de debuutroman Danslessen van Pieter Waterdrinker uit 1998, die overigens een subtiele aanklacht tegen kinderporno is, komt een zinnetje voor, waarin een passant in het boek zegt dat de burgemeester van Zandvoort een 'joodje' is. Dit nu heeft de werkelijke burgemeester van Zandvoort diep gegriefd. Hij stapte naar het OM met een aanklacht wegens antisemitisme. Het OM zag er brood in, en liet Waterdrinker vervolgen. Die werd aanvankelijk veroordeeld, maar in hoger beroep begin dit jaar geheel vrijgesproken. Maar het OM - 'Je krijgt geen erectie van de Noordenwind' - liet het er opnieuw niet bij zitten, en is in cassatie gegaan. De Hoge Raad moet nu bepalen of de auteur Waterdrinker een racist is. Je vraagt je af uit welke hoek de wind bij het OM waait.

(Uit Cultureel Supplement van 29 september 2000 )