LEO PRICK
Eerder verschenen
columns

DE DRAAD
JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG

LEO PRICK

27 november 1999

Wegwerpleraren

De mens achter de leraar. Over dit schaamteloos banale cliché wil ik het hebben omdat ik er vanuit twee gezichtshoeken naar toe werd getrokken. In beide gevallen door toedoen van Tweede-Kamerleden bij de behandeling van de begroting voor Onderwijs. In het onderwijs kennen we adv, arbeidsduurverkorting, voor iedereen. Ook voor part timers. Dit curieuze, niets of niemand dienende verschijnsel is een van de oorzaken van het lerarentekort; maar dat niet alleen. Het draagt er ook toe bij dat leraren er vaak niet zijn en dus moeten worden vervangen. Lambrechts (D66) en Passtoors (VVD) vonden beiden dat er te weinig wordt gedaan om dat vervangen aantrekkelijker te maken. Daar hebben zij groot gelijk in, want als er wel genoeg gedaan werd, was er geen probleem, dan hoefden directeuren niet voortdurend hun eigenlijke werk te onderbreken om bij te springen en hoefden klassen niet te worden opgedeeld over andere groepen.

Goed personeelsbeleid betekent dat je op zijn minst een zekere zorg uitstraalt voor de mensen voor wie je als werkgever verantwoordelijkheid draagt. In het verleden is, wat het onderwijs betreft, het tegendeel gebeurd. Leraren werden gezien als wegwerpartikelen. Doordat er te veel van waren kon je ze niet alleen gebruiken, maar ook verbruiken. Die verbruikte leraren verdwenen uit het onderwijs: als ze niet jong waren naar de WAO en als ze dat wel waren naar andere sectoren. Dankzij die politiek van wegwerpen kwam er geleidelijk weer evenwicht in de onderwijsarbeidsmarkt. Omdat vervolgens de werkgelegenheid opbloeide, en omdat mensen het niet prettig vinden te werken in een sector waar ze verbruikt worden, werden leraren al gauw een schaarstegoed. 'Leraar, iedere dag anders'. Dit geldt met name invallers. De ene dag de ene school, de volgende dag een andere en de dag daarop helemaal geen werk en dus ook niets betaald. Kan het allemaal nog andersder?! In de meeste sectoren krijgen free lancers extra betaald wegens de vereiste flexibiliteit en ter compensatie van het gebrek aan zekerheid. In het onderwijs kregen ze zelfs minder betaald, want er waren er genoeg. Nu de situatie is veranderd kan Adelmund maar moeilijk genoeg doen om invallers te krijgen. Ze zal dezelfde middelen moeten aanwenden die ook elders gebruikelijk zijn: extra betaling dus zodat straks de vitaalste leraren ervoor kiezen om als free lancer voor zichzelf te gaan beginnen.

Het gebrek aan betrokkenheid bij het wel en wee van de leraar dat een van de oorzaken is van het huidige tekort, is helaas nog bepaald niet verdwenen. Zo klaagde het Kamerlid Barth (PvdA) over het gebrek aan ambitie bij leraren om het niveau van kansarme kinderen op te vijzelen. Hoe durft ze: de omstandigheden waaronder veel leraren moeten lesgeven is haast onwerkbaar: te kleine of te volle lokalen, gebrekkig materiaal, lesgeven op de gang. Dat chaotische, dat volle, dat voortdurend moeten blussen, en dan het geblaat van Barth. Natuurlijk zijn er leraren die op zijn, uitgeblust, maar dat aan de orde stellen tijdens de begrotingsbehandeling onderwijs getuigt niet alleen van een schrijnend gebrek aan tact en het nog steeds ontbreken van die houding van zorg. Het getuigt ook van politiek onbenul om als Kamerlid voor de partij die jarenlang heeft bijgedragen aan de afbraak van het onderwijs, niet te beseffen dat, voorzover daar sprake van is, dit uitgeblust zijn moeilijk los kan worden gezien van het gevoerde beleid.

Leo Prick