LEO PRICK
Eerder verschenen
columns
DE DRAAD
JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG
LEO PRICK
18 maart 2000
Heilstaat
De ene ex-onderwijzer na de
andere keert weer terug naar school, meldt 'Onze verslaggever' van de
Volkskrant. Verreweg de meeste van hen zijn vrouwen van 35 jaar en
ouder. Staatssecretaris Adelmund: 'We merken dat de kandidaten hoge
eisen stellen. Ze willen misschien wel, maar dan toch niet al te snel,
en alleen op de school van hun eigen kinderen of ten minste op een
school om de hoek.' Zij vindt het succes van het project een prachtig
feest, vooral omdat het vorig jaar nog niet van de grond leek te komen.
Van de tienduizend kandidaten die zich na de wervingscampagne meldden,
waren er toen pas 250 aan het werk.
Ik heb indertijd mijn scepsis uitgesproken over dat gedoe met die brieven omdat er op dat moment helemaal geen banen waren. Neem de advertenties voor onderwijspersoneel van zo'n jaar of twee geleden er maar bij en u ziet dat de vacatures die toen werden aangeboden slechts bij hoge uitzondering echte, heuse banen betroffen. Het ging allemaal om invallen of om vervanging in verband met ziekte of zwangerschap. Wat dat betreft is er in korte tijd veel veranderd. Er zijn inmiddels in veel regio's weer echte vacatures en dus zien we dat er een ontwikkeling op gang komt zoals het basisonderwijs die de laatste 25 jaar steeds heeft gekend: dat vrouwen er voor een paar jaar tussenuit gaan in verband met de kinderen, en dat ze weer gaan werken als die kinderen wat ouder zijn. Deze carrièrelijn is overigens typisch voor leraressen basisonderwijs. In het voortgezet onderwijs komt een dergelijke tijdelijke werkonderbreking door vrouwen nauwelijks voor. Wat we nu zien is dus dat herintreders weer doen wat ze altijd hebben gedaan. Zonder brief was hetzelfde gebeurd. Geen reden voor welke projectgroep dan ook om zich op de borst te kloppen. Adelmund heeft gelijk als ze het optimisme tempert en constateert dat hiermee het probleem van het dreigende lerarentekort niet wordt opgelost. Daarom verbaast het me dat het onderwijs er nog steeds niet toe is overgegaan de arbeidsduurverkorting af te schaffen. Die was ooit, toen er te veel leraren en te weinig banen waren, bedoeld als maatregel om werk te scheppen. Er werd salaris ingeleverd voor meer vrije tijd. Waarom, nu er banen genoeg zijn, niet iedereen die dat wil in de gelegenheid gesteld die ruil weer ongedaan te maken? Mits, uiteraard, daar op de betreffende school ruimte voor is. Ik zou werkelijk geen enkel argument kunnen bedenken dat daar tegen pleit. Behalve dan het in de jaren zeventig gekoesterde geloof in de maakbaarheid van mens en maatschappij, dat veel vrije tijd goed is voor een mens, dat dit bijdraagt aan persoonlijke groei en ontplooiing en dat dit moeilijk valt te verenigen met hard werken. Overigens mag iedereen van mij daar best zo over denken, mits iedereen ook maar de ruimte krijgt om dat voor zichzelf te bepalen. De verplichte arbeidsduurverkorting in het onderwijs is een anachronisme zowel op praktische als op ideële gronden. Waarom nog langer geaarzeld die arbeidsreserve aan te spreken nu geen enkel argument daarvoor pleit en bovendien duidelijk is dat een dergelijke maatregel op termijn onontkoombaar is. Onderwijs is een weerbarstig stuk Oostblok met voor iedereen de plicht deel te hebben aan de zegeningen van de socialistische heilstaat.
Leo Prick