DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG

T O M   R O O D U I J N

8 oktober 1999

De veeltaker

De bezigheden van de kantoormens zijn in de afgelopen decennia ingrijpend veranderd. Waar Piet Ponskaart vroeger een ochtend besteedde aan de afwikkeling van de debiteuren en na het boterhammetje in alle rust overging tot het verwerken van de correspondentie (de in- en uit-bakjes), lopen alle werkzaamheden nu voortdurend door elkaar. 'Multitasking' (veeltaken) heet dit verschijnsel, veroorzaakt door de technologische vooruitgang. De werknemer (m/ v) zit achter een of meer schermen, ziet ter verwerking hoeveelheden data voorbijkomen en onderhoudt per e-mail contact met relaties binnen en buiten de werkplek. Behalve de verschillende vensters op zijn scherm vragen telefoon, fax en buurtende collega's om zijn aandacht. De werkplek is als een cockpit van een Boeing gworden zonder een automatische piloot; de werknemer dient permanent alle knoppen, meters en hendels onder controle te houden, terwijl de inrichting van zijn cabine aan permanente revisie onderhevig is.

Een e-mail kan schreeuwen om prompte reactie, ondertussen nadert de deadline voor een af te leveren werkstuk en staat een ander venster open waarin, als de tijd het toelaat, aan een lange termijn-project (pas morgen klaar) wordt gewerkt. Het gevolg van deze werkwijze is de vergruizing van de werktijd. De ouderwetse kantoormens had vroeger dagelijks grofweg vier termijnen ter beschikking, onderbroken door koffie-, lunch- en theepauze. Tegenwoordig worden thee, koffie en broodjes bij grote drukte desnoods achter het scherm genuttigd, het overwerk kan tenslotte altijd nog met een vrije dag worden gecompenseerd. De moderne werknemer wordt meegenomen op de golven van het dagelijks dataverkeer en levert resultaten af in korte, steeds weer door iets anders onderbroken erupties van daadkracht. Hij produceert, maar oppervlakkig; hem ontbreekt de rust voor het ontwikkelen of diepgaand doordenken van een plan.

Wil niets aan zijn aandacht ontsnappen, dan kan deze veeltaker het zich niet veroorloven ter ontspanning even een blokje om te lopen, een geïllustreerd weekblad door te nemen of een praatje te maken met de koffiejuffrouw. Maar ontspanning is een levensbehoefte en het bloed kruipt waar het niet gaan. Een werkgever (m/v) die verbaasd is dat zijn werknemers uitgerekend vertier zoeken in dat ding waarachter ze tot hun pensionering zijn verbannen, is ten minste naïef en misschien wel te kwader trouw. Beste werkgever: laat uw werknemers in godsnaam af en toe een e-mail naar huis of een vriend sturen, een fles wijn bestellen of een ondeugend plaatje bekijken. Of, zoals FNV-Bondgenoten het in een 'protocol' uitdrukt: "Gebruik van Internet en e-mail mag, zolang het werk er niet onder lijdt" en "Werkgevers mogen het gebruik van internet en e-mail niet controleren, tenzij er een zeer zwaarwegend bedrijfsbelang is." Uw werknemer ontslaan bij excessief en niet 'in het bedrijfsbelang' gebruik maken van Internet, zoals uw collega van het Amerikaanse bedrijf Xerox met veertig werknemers deed, is unfair. Dan had u de kat maar niet op het spek moeten binden.