Zelfverklaard hervormer

Door onze correspondent HANS VAN DER LUGT
TOKIO, 24 APRIL. Een overwinning van 'de pias en zijn moeder'. Dat is een van de typeringen van de zege van Junichiro Koizumi in de strijd om het leiderschap van de Liberaal- Democratische Partij (LDP).

De 'pias' is Koizumi zelf, de 'moeder' is de hoogst populaire, uitermate onafhankelijke LDP-politica Makiko Tanaka die hem ooit zo doopte en zichzelf vervolgens tot 'moeder van de pias' uitriep. Tanaka was tevens de grootste steunpilaar van Koizumi. Koizumi (59) heeft de bijnaam 'pias' overgenomen als geuzennaam om zijn zelfgecreëerde imago als hervormer te onderstrepen. Zijn leus is "verandering van Japan, door verandering van de LDP". De vastgeroeste methoden van de partij zijn het probleem van Japan, aldus Koizumi. Juist deze "sterke kritiek op de LDP zèlf" is de reden dat Koizumi de steun van partijleden in lokale afdelingen heeft gekregen, zei gisteren een van zijn aanhangers, Lagerhuislid Katsuei Hirasawa. Maar 'verandering' is in Japan een zeer versleten modewoord. "Vanaf nu zal blijken of Koizumi werkelijk inhoud heeft", meent Hirasawa. Als hij de gebruikelijke onderhandelingen aangaat met zijn opponenten voor steun in ruil voor bijvoorbeeld kabinetsposten is Koizumi "voorbij".

Op het belangrijkste beleidspunt dezer dagen, de kwakkelende economie, meent Koizumi dat economisch herstel alleen mogelijk is na hervormingen die pijn zullen doen. Al is een zwaktepunt dat hij weinig concrete beleidsvoorstellen in huis heeft voor deze hervormingen. "We zullen hem nu concrete voorstellen moeten doen", zegt Hirasawa, "Koizumi's sterke punt is dat hij niet toegeeft aan vijanden, leiderschap kan uitoefenen".

Ervan uitgaand dat deze inhoudelijke voorstellen er komen, zal Koizumi een regering moeten samenstellen die er uitvoering aan kan geven. Op dat punt komt de hervorming van de partij om de hoek kijken waar Koizumi zo hard op hamert. In de LDP is het gebruikelijk dat ministers maar een jaar in functie zijn en gekozen worden op hun dienstjaren in het parlement en de sterkte van de partijfactie waar ze toe behoren. Dit resulteert in zwakke regeringen. Koizumi heeft gezegd dat hij "geschikte mensen zal gebruiken, ook al zijn ze jong, non-politicus of vrouw". Het kabinet zal dus "niet op facties zijn gebaseerd, zal niet elk jaar veranderen". Binnen enkele dagen zal duidelijk zijn of hij dit waar weet te maken.

Er is al twijfel. Shizuka Kamei, een van de vier kandidaten voor het partijleiderschap, trad vandaag vóór de verkiezing terug omdat hij toch geen kans maakte. Dit maakte de overwinning van Koizumi zeker. Uit mediaberichten blijkt dat er een verbond is gesloten tussen Kamei en Koizumi over het toekomstige beleid. Als dit klopt zou het een eerste breuk van Koizumi zijn met zijn publieke standpunten, want de teruggetreden Kamei staat juist bekend als antihervormer.

Ook is Koizumi ondanks zijn zelfverklaard imago van hervormer juist zelf een kind van de LDP. Ook zijn vader was LDP-parlementslid. Hij overleed toen Koizumi 27 was. Na één mislukte poging lukte het Koizumi op zijn dertigste de zetel van zijn vader over te nemen. In de volgende 29 jaar is hij tot de top doorgedrongen door juist de LDP- gebruiken te volgen. Vroeger bestond er binnen de LDP het 'YKK-trio', dat staat voor de strijdmakkers Yamazaki, Kato en Koizumi. Alle drie stonden een meer liberale lijn voor dan de meerderheid binnen de LDP wilde. Toen Kato en Yamazaki uit onvrede met het beleid van premier Mori in november bekendmaakten dat ze vóór een motie van wantrouwen van de oppositie zouden stemmen, liet Koizumi hen vallen. De reden was dat een LDP-politicus niet voor een motie van de oppositie hoort te stemmen. Kato en Yamazaki vielen binnen de partij in ongenade. Een duidelijk teken van Koizumi's wil om met oude gebruiken te breken zou het terughalen van Kato en Yamazaki naar het centrum van de macht zijn.