'Ingetogen hulpactie voor Volendam'

Gisteravond zond een commerciële omroep voor het eerst in haar eentje een tv-hulpactie uit. Hoogleraar filantropie Theo Schuyt vond 'Hart voor Volendam' van SBS6 mooi ingetogen van opzet.

Door onze redacteur Danielle Pinedo

ROTTERDAM, 24 APRIL. Premier Kok sprak gisteravond tijdens een grootscheepse televisieactie van SBS6 voor de slachtoffers van de café-brand in Volendam over "een hartverscheurende ramp". Nog geen dag eerder was bekend geworden dat de rijksoverheid geen geld zal uitkeren aan de slachtoffers van de nieuwjaarsbrand in café 't Hemeltje. Dat wil zeggen: geen compensatie in het kader van de Wet tegemoetkoming schade bij rampen en zware ongevallen. Het ministerie van Binnenlandse Zaken onderzoekt nog "óf en in welke vorm" er geld kan worden gegeven aan de slachtoffers.

Koks opmerking was niet het enige opvallende aan de twee uur durende inzamelingsactie Hart voor Volendam. De aandacht van het publiek bleef voor een groot deel uit bij deze eerste tv-actie van een commerciële omroep. De actie trok nog geen miljoen kijkers: 400.000 minder dan de inzamelingsactie Help Turkije (van TV2 samen met SBS), die in 1999 liefst tachtig miljoen gulden opbracht.

Om de avond toch nog een beetje te redden maakten presentator Robert Ten Brink en zijn mede-presentator Wendy van Dijk gaandeweg steeds minder bezwaar tegen het noemen van bedrijfsnamen. Nadat Blokker en Bart Smit elk 50.000 gulden hadden toegezegd, volgde een uitgebreid telefonisch onderhoud met een Rabobank-medewerker. Die meldde dat de bank vijf jaar lang 200.000 gulden zal doneren, waarop Ten Brink andere banken maande "vooral het goede voorbeeld van de Rabobank te volgen".

Ondanks de tegenvallende opbrengst en de matige kijkcijfers, voldeed Hart voor Volendam volgens Theo Schuyt, die binnenkort het ambt aanvaardt van buitengewoon hoogleraar filantropie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, aan vrijwel alle voorwaarden die nodig zijn voor een goed opgezette inzamelingsactie.

Schuyt somt op: het programma werd op prime time uitgezonden, diverse Bekende Nederlanders, onder wie Marco Borsato, Youp van 't Hek en André Hazes ondersteunden de actie, de presentatoren creëerden een 'familiegevoel' door alle segmenten van de Volendamse gemeenschap aan het woord te laten.

Bovendien werd kijkers voldoende duidelijk gemaakt dat hun bijdrage telde omdat de slachtoffers voor veel zaken geen aanspraak kunnen maken op hun verzekering of een rijksbijdrage. Belangrijk was volgens hem ook dat de organisatie niet te laag, maar ook niet te hoog inzette. Schuyt: "Er werd consequent gevraagd om een bedrag van vijftig gulden: een gulden voor ieder jaar dat de slachtoffers statistisch gezien nog te leven hebben, en dus hulpbehoevend zijn. Houd je een streefgeval van tien miljoen aan, dan haken kijkers sneller af."

Dat de uitzending uiteindelijk een mager resultaat opleverde wijdt Schuyt vooral aan het feit dat SBS6 de afgelopen weken veel te weinig aandacht vroeg voor de inzamelingsactie. "Ik heb wat in mijn omgeving rondgebeld, maar slechts een enkeling was op de hoogte van het initiatief." Ook had de omroep gedurende de tv-actie beter geen commercials kunnen uitzenden, meent hij, een evident nadeel van een inzamelingsactie door een commerciële omroep. "Reclame voor badprodukten na een interview met een overlevende getuigt niet echt van goede smaak." Verder vindt hij het "onbegrijpelijk" dat de presentatoren tijdens de uitzending geen 'tussenstanden' bekendmaakten. "Dat is hét middel om mensen tot geven aan te zetten. Als je hoort dat de miljoen bijna binnen is, ben je nu eenmaal eerder geneigd te bellen," aldus Schuyt. Volgens een woordvoerder van SBS6 paste "smijtwerk met bedragen niet binnen de opzet van het programma dat maatschappelijke betrokkenheid wilde tonen."

Nederlanders geven jaarlijks 5,3 miljard gulden weg aan goede doelen, ofwel 0.75 procent van het Bruto Binnenlands Product. Het gaat zowel om giften van huishoudens, legaten, geldwervende fondsen als het bedrijfsleven. Nog geen vijf procent daarvan wordt opgehaald door middel van tv-acties als Hart voor Volendam. De rest wordt geworven via collectes, mailingsacties, nalatenschappen, donaties, adopties, loterijen en prijsvragen.

De meerwaarde van tv-acties is volgens Schuyt dat ze in één keer veel geld opleveren. Zo bracht de Rwanda-actie in 1994 73 miljoen op en werd voor Albanese vluchtelingen in Kosovo in 1999 100 miljoen gulden overgemaakt - de grootste opbrengst ooit. Had een televisie-actie voor Volendam bij de publieke omroep meer geld opgebracht? "Ja", denkt Schuyt, "Linda de Mol had het bij de Tros waarschijnlijk beter gedaan." Maar dat neemt niet weg dat SBS6 een pluim verdient. "De actie was mooi ingetogen. Dat moet je ze nageven."