Lagere overheden vaak rijker dan uit jaarstukken blijkt

Door een onzer redacteuren
AMSTERDAM, 19 APRIL. Gemeenten, provincies en waterschappen zijn vaak een stuk rijker dan uit hun jaarrekeningen blijkt. Dat blijkt uit het vandaag verschenen rapport 'Decentrale overheden in Balans?'.

Onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen stellen in het rapport dat de vermogenspositie van gemeenten, provincies en waterschappen ondoorzichtig is en het eigen vermogen van de lagere overheden vaak aanzienlijk groter dan uit de jaarrekeningen blijkt. Het is de eerste keer dat de vermogenspositie van gemeenten, provincies en waterschappen in kaart is gebracht.

Het onderzoeksinstituut COELO van de Groningse universiteit onderzocht de jaarrekening van alle 538 Nederlandse gemeenten, twaalf provincies en 56 waterschappen. Ondanks de toegenomen publieke belangstelling als gevolg van de verkoop van nutsbedrijven bestaat er nog veel onduidelijkheid, zo blijkt uit het rapport. Dat geldt volgens de onderzoekers niet alleen voor de regelgeving ten aanzien van financiële rapportage waaraan gemeenten, provincies en waterschappen moeten voldoen maar ook voor de omvang van de betrokken geldstromen. Volgens onderzoeker E. Gerritsen zijn de voorschriften voor financiële rapportage misschien nog wel in orde, maar schiet vooral de uitvoering van die voorschriften te kort. ,,Die zou men strikter moeten hanteren'', aldus Gerritsen. ,,Zowel de rijksoverheid als betrokken medeoverheden hebben te weinig inzicht in de herkomst en de besteding van gelden, en in wat met die gelden beoogd wordt'', stelt het rapport. Zo is niet bekend welke gemeenten welke uitkeringen ontvangen. Onder meer de Algemene Rekenkamer heeft eerder geprobeerd deze gegevens te achterhalen maar die poging mislukte.

Vooral als gemeenten aandelen hebben in nutsbedrijven is onduidelijk hoe groot het eigen vermogen is omdat aandelen vaak tegen de aankoopprijs in de boeken zijn opgenomen. Als voorbeeld noemen de onderzoekers de verkoop van aandelen Bouwfonds aan ABN Amro in 2000. Volgens het rapport hadden de meeste van de 478 gemeenten die de aandelen in bezit hadden, deze voor 2,50 gulden per stuk in de boeken staan. ABN Amro betaalde echter 606 gulden per aandeel. Totale boekwinst voor de gemeenten: 2,7 miljard gulden.

Uit het rapport blijkt dat het gezamenlijk vermogen van gemeenten eind 1999 zo'n 40 miljard gulden bedroeg, zo'n 2.500 gulden eigen vermogen per inwoner. In 1995 was dat nog 26,6 miljard gulden. Provincies bezitten samen meer dan vier miljard gulden, waterschappen beschikken over een vermogen van zo'n twee miljard gulden. ,,Naar verwachting zijn de eigen vermogens van gemeenten en provincies in 2000 opnieuw flink gestegen, omdat de verkoop van aandelen in nutsbedrijven tot aanzienlijke boekwinsten heeft geleid'', aldus de onderzoekers.