Door onze correspondenten
BRUSSEL/BOEDAPEST, 12 APRIL. Na uitbreiding van de Europese Unie moeten de huidige lidstaten werknemers uit nieuwe Oost-Europese lidstaten maximaal zeven jaar de toegang kunnen weigeren. Met dit voorstel is de Europese Commissie gisteren tegemoetgekomen aan de wens van Duitsland en Oostenrijk voor een lange overgangstermijn.

De kandidaat-lidstaten zijn ontevreden over het voorstel. Polen, de grootste toekomstige lidstaat, wees het regelrecht van de hand. "Wij kunnen dit uiteraard niet accepteren. Het voorstel van de Commissie betekent dat het Duitse en Oostenrijkse standpunt is overgenomen. Daar gaan wij niet mee akkoord", aldus de Poolse onderhandelaar Kulakowski. Andere kandidaat-lidstaten reageerden minder fel, zij het eveneens afwijzend.

De Duitse Eurocommissaris, Verheugen (Uitbreiding), zei dat het vrije verkeer van werknemers "een buitengewoon gevoelig thema" is voor zowel de huidige EU-lidstaten als voor de kandidaten. De vijftien EU-lidstaten gaan aan de hand van het voorstel van de Commissie onderhandelen om tot een gezamenlijk standpunt te komen.

Pas daarna begint het overleg over dit onderwerp met de kandidaten. Verheugen zei gisteren te hopen op overeenstemming voor het einde van het jaar. De kandidaat-lidstaten (Polen, Hongarije, Tsjechië, Slowakije, Slovenië, Estland, Letland, Litouwen, Bulgarije en Roemenië) willen bij voorkeur geen overgangstermijn voor het vrije verkeer van werknemers.

De Nederlandse regering wil begin volgende maand een standpunt bepalen. Minister Van Aartsen (Buitenlandse Zaken) zei eerder deze week dat Nederland liever geen overgangstermijn ziet, maar dat het "oog heeft voor de problemen waarmee andere landen worstelen". In Duitsland en Oostenrijk wordt gevreesd voor een toestroom van Oost-Europese werknemers na uitbreiding van de Europese Unie (op z'n vroegst vanaf 2004). Bondskanselier Schröder bepleit al enkele maanden een overgangstermijn van zeven jaar. Volgens Verheugen is een "ernstige verstoring van de arbeidsmarkt" in de huidige EU na de uitbreiding "onwaarschijnlijk", maar in enkele lidstaten "niet met zekerheid uit te sluiten".

Het voorstel van de Commissie voorziet in een algemene overgangstermijn van vijf jaar voor volledig vrij personenverkeer binnen de uitgebreide EU. In die periode kunnen de huidige lidstaten afzonderlijk bepalen in welke mate ze werknemers uit nieuwe lidstaten toelaten. Na twee jaar wordt de situatie opnieuw bekeken en kan de overgangstermijn eventueel worden bekort. Maar lidstaten die dat wensen kunnen werknemers uit nieuwe lidstaten blijven weren. Na vijf jaar moeten alle huidige lidstaten de werknemers uit de nieuwe landen toelaten. Landen die op dat ogenblik nog problemen op hun arbeidsmarkt hebben, zouden echter volgens de Commissie de overgangstermijn nog met twee jaar moeten kunnen verlengen. Daardoor maakt het Commissievoorstel een overgangstermijn van totaal zeven jaar mogelijk. Het Poolse dagblad Rzeczpospolita schrijft vanochtend in een commentaar dat het voorstel van de Commissie 'bewijst' dat Polen alleen maar lid kan worden van de EU "op voorwaarden die acceptabel zijn voor de Duitse publieke opinie". Die voorwaarden zijn - zeker aan de vooravond van de parlementsverkiezingen volgend jaar in Duitsland - niet in het belang van Polen, meent de krant, die ook op het gebied van de landbouwfinanciering en het wegtransport problemen voorziet.

Slowakije stelt dat er geen economische gronden zijn om de werknemers uit de nieuwe lidstaten buiten de deur te houden. Slovenië wijst erop dat de werkloosheid in het land lager is dan het EU-gemiddelde. De Hongaarse staatssecretaris Péter Gottfried (Europese Integratie) zei dat zijn land meer reden tot tevredenheid zou hebben als de EU de arbeidsmarkt "liberaliseert in plaats van reguleert. Restricties zouden alleen voor bepaalde landen kunnen gelden als dat echt nodig is."