Popliefhebbers houden hun hart vast nu de populaire muziekzender The Music Factory overgenomen wordt door concurrent MTV. Mooie maar dure videoclips sneuvelen wellicht.

Door onze redacteur JOCHEN VAN BARSCHOT

ROTTERDAM, 11 APR. De wraak van MTV is zoet. Na jarenlang knokken om kijkers en kabelfrequenties was het nieuwkomer TMF gelukt om MTV, de uitvinder van de muziektelevisie, met glans te verslaan. Maar nu TMF overal op de kabel zit en met Nederlandse programma's twee keer zo veel kijkers trekt als het Engelstalige MTV, slaan de Amerikanen terug: voor een onbekend bedrag nemen ze TMF over van Wegener.

Deze uitgever uit Apeldoorn, die heeft besloten zich terug te trekken uit de audiovisuele media, heeft ruim een jaar moeten leuren met TMF. SBS had TMF best willen overnemen, maar vond de vraagprijs veel te hoog. Veronica, sinds het vertrek uit de Holland Media Groep op zoek naar een eigen kanaal, ging met de combinatie SBS/FOX in zee. En dus werd het MTV.

De moeizame verkoop van TMF staat in schril contrast met de immense populariteit van het muziekstation onder jongeren en de grote invloed die de eerste echte Nederlandse muziekzender op zijn doelgroep uitoefent. TMF heeft ervoor gezorgd dat tieners niet langer via de radio, maar via de televisie kennis maken met nieuwe muziek en de laatste trends. Het eerste wat de doorsnee jongere doet in een verloren moment, is de televisie aanzetten. Al is het maar als behang.

TMF heeft weliswaar slechts een marktaandeel van 0,9 procent (tegen 0,2 procent voor MTV), maar onder jongeren van 13 tot en met 19 jaar is dat met 4, 9 procent ruim vijf keer zo groot. TMF bereikt, zo blijkt uit cijfers van de Dienst Kijk- en Luisteronderzoek van de NOS, in totaal 8,2 procent van alle Nederlanders, maar onder 13- tot 19-jarigen is dat bereik liefst 24 procent. Daarmee is TMF een gouden marketingsinstrument voor bedrijven die zich op jongeren richten.

Artiesten die in Nederland in de hitparade willen belanden kunnen haast niet om TMF heen. "Andere kanalen, zoals bijvoorbeeld Radio 538, zijn ook belangrijk, maar de groep die singles koopt bestaat voor het grootste deel uit tieners en onder hen heeft TMF veruit het grootste bereik", zegt marketeer Patrick van Thijn van platenmaatschappij EMI Nederland, het label van artiesten als Robbie Williams en Radiohead, maar ook van André Hazes en Rob de Nijs. "Videoclips zijn bepalend voor het succes van muziek onder 13- tot 19-jarigen. Die vallen voor coole clips met mooie jongens en meisjes en leuke danspasjes." TMF heeft volgens Van Thijn een groot aandeel in het succes van een zangeres als Britney Spears of 'jongens- en meisjesbandjes' als Boyzone en de Backstreet Boys.

Maar ook voor de Nederlandse muziek is TMF van vitaal belang. "Vroeger kon je een Nederlandse artiest op televisie hooguit promoten met een optreden in de TV-Show. Nu heb je TMF." Als voorbeeld van een Nederlandse groep van EMI die zijn succes volgens Van Thijn deels aan de videoclip te danken heeft, noemt hij het Friese duo Twarres, dat een nummer-éénhit scoorde met het nummer Wer bisto. "Iedereen kon in de clip op TMF zien dat Twarres uit twee hele gewone Nederlandse jongeren bestaat, die bij wijze van spreke bij je in de klas hadden kunnen zitten. Dat heeft zeker bijgedragen aan het succes."TMF heeft de Nederlandse videoclip volgens clipregisseur André Freyssen, onder meer producent voor de Tilburgse groep Krezip, een enorme impuls gegeven. "Clips worden puur gemaakt voor TMF. En een clip wordt een succes als TMF hem promoot. Krezip is ook in Belgie een succes, omdat TMF daar ook zit." Maar volgens Freyssen staat de clipindustrie hier nog steeds in de kinderschoenen, ondanks de impuls van TMF. "Het verschil is makkelijk in geld uit te drukken, drie, vier jaar geleden maakten we een videoclip voor Bløf met een budget van vijftienduizend gulden, nu maken we een clip voor zeventigduizend gulden. Maar het is nog steeds peanuts vergeleken met de VS waar clips soms met een budget van twee miljoen worden gemaakt."

Gerard Boontjes, directeur van de Rockacademie in Tilburg, heeft "gemengde gevoelens" over de overname van TMF door MTV. "Door het uitzenden van videoclips heeft TMF in belangrijke mate bijgedragen aan het succes van de popgroep Krezip, waarin ook enkele leerlingen van onze school zitten. Die clips heb ik nog nooit op MTV gezien." Boontjes verwacht dat de identiteit van TMF onder invloed van MTV zal veranderen. "MTV is een Amerikaans bedrijf en daar is geld toch het allerbelangrijkste. Ik denk dat ze TMF helemaal gaan doorlichten. Wat geen geld opbrengt, moet eruit. Op termijn zul je die veranderingen ook terugzien in de tv-programma's."

Dr. Lutgard Mutsaers, docente populaire muziekstudies aan de Universiteit Utrecht, verwacht niet dat de overname van TMF door MTV direct ten koste zal gaan van de Nederlandse muziek. "MTV ziet ook wel in dat TMF juist zo'n succes is door het gebruik van de moedertaal. Maar als nou blijkt dat er toch minder behoefte is aan een popzender die Nederlandstalige muziek uitzendt, dan is het nog maar de vraag of er geen ontslagen gaan vallen bij TMF." MTV heeft aangekondigd dat het TMF vooralsnog niet zal opdoeken en dat de tachtig werknemers op de oude voet kunnen doorgaan met hun succesvolle programma's. Het is echter onduidelijk of MTV zijn activiteiten op de Nederlandse markt niet uiteindelijk toch zal samenvoegen. Het ligt in elk geval voor de hand dat de Nederlandstalige programma's die MTV nu uitzendt, zullen verdwijnen. Patrick van Thijn van EMI hoopt niet dat TMF verdwijnt en dat er uiteindelijk één 'MTV Nederland' komt. "Voor de platenindustrie is het het beste als allebei de zenders blijven bestaan. Het zou alleen onverstandig zijn als ze zich allebei op dezelfde doelgroep zouden richten. TMF is sterk onder tieners, dus MTV zou zich in Nederland vooral op twintigers en dertigers moeten richten. "

Met medewerking van Claudia Kammer en Merel Thie.