(Foto Sunshine)
De schaarse informatie over Máxima Zorreguieta duidt op Diana-achtige kwaliteiten. Die lijken te passen binnen een nieuw soort koningschap dat het meer moet hebben van ceremonie.

Door Daniela Hooghiemstra

Of Máxima Zorreguieta het zou kunnen, koningin worden, dat is aan het Hof altijd de minste van alle zorgen geweest. "Wacht maar tot zij straks uit de koets stapt en naar het publiek gaat zwaaien", zei een hoffunctionaris toen de verlovingsdatum nog ver weg was. "Dan gaat iedereen plat."

Máxima liep tijdens de verjaardag van koningin Beatrix, afgelopen januari, al een beetje op dat moment vooruit. Gekleed in een zilverkleurig mantelpakje, het gebleekte haar modieus in grove pieken los op haar schouders, verscheen ze op de trap van het Stedelijk Museum in Amsterdam, voor het eerst officieel aan de zijde van kroonprins Willem-Alexander. En inderdaad: die lach had effect. "Een aantrekkelijke vrouw", noemde premier Kok haar later met een glimlach tijdens zijn wekelijkse persconferentie. De discussie over Máxima's vader, die staatssecretaris was tijdens de bloedige dictatuur van de Argentijnse generaal Videla, leek even niet meer zo relevant.

Willem-Alexander ontmoette Máxima in het voorjaar van 1999 tijdens een feest bij gezamenlijke kennissen in Spanje. In augustus van datzelfde jaar stelde zij hem in het Argentijnse ski-oord Bariloche aan haar ouders voor als haar nieuwe geliefde. Los van het kennismakingsprogramma dat zij heeft doorlopen - een spoedcursus Nederlandse taal, politiek, economie en cultuur - heeft zij in Nederland gewerkt aan haar eigen charme-offensief. Op een huwelijksfeest van goede vrienden van Willem-Alexander, Vanessa Loudon en Janus Smalbraak, beleefde Máxima in augustus 1999 haar 'coming out' als vriendin van de prins. Volgens twee aanwezigen waren gasten onder de indruk van haar verschijning, toegankelijkheid en expressieve maar ook bestudeerde danskunst.

Het grote publiek moest het intussen doen met een paar foto's, een video waarop ze omringd door Latijnse mannen ondeugend lachend een dansje doet, en een paar aandoenlijk uitgesproken Nederlandse woordjes tegen Willibrord Frequin die haar in Brussel achtervolgde met de vraag wat ze nu in 's hemelsnaam zag in die 'kaaskop'. En toch bracht De Telegraaf begin februari al het grote nieuws: Nederland wil Máxima. Volgens een enquête die de krant had gehouden, steunde toen 89 procent van de bevolking een huwelijk tussen Máxima en Willem-Alexander. Gezien de strikte geheimhoudingsplicht had Máxima met het Nederlandse publiek tot dusver niet veel meer communicatiemiddelen dan die lach. Simpele gegevens als waar zij studeerde behandelde de Rijksvoorlichtingsdienst als staatsgeheim, laat staan dat haar politieke opvattingen bekend werden.

Bijna wekelijks kaartten intellectuelen, politici en andere bekende Nederlanders het probleem aan dat haar vader deel uitmaakte van een regime dat berucht is om zijn schendingen van de mensenrechten. Maar aan het Hof steunde het project 'hoe verkopen we Máxima?' steeds in grote mate op de overtuiging dat Máxima, eenmaal officieel verloofd, met haar natuurlijke charme het ongelukkige verleden van haar vader snel zou doen vergeten.

De koningin en premier Kok, die hierover officieel samen de regie hebben, hebben zich vooral geconcentreerd op de praktische vraag: wat moet de ceremoniële rol van de vader zijn op de verlovings- en huwelijksdag zelf? Een "creatieve oplossing" zou daar volgens een zegsman van het Hof voor worden gevonden. Maar het 'detail' bleek ingewikkelder dan was verondersteld. Vader Zorreguieta bleek niet van plan om publiekelijk door het stof te gaan vanwege zijn verleden. Als zijn dochter zou trouwen, was hij van plan er trots bij te staan en geen ondergeschikte rol te krijgen, laat staan thuis te blijven. Zo veranderde de vraag: gaat Beatrix akkoord met een huwelijk met Máxima?' gaandeweg in de vraag: 'gaat Jorge Zorreguieta akkoord met een huwelijk met Willem-Alexander?'.

De aangifte die ex-diplomaat Mourik begin dit jaar deed tegen Jorge Zorreguieta bij het openbaar ministerie wegens schending van de mensenrechten dreef de zaak verder op de spits. Algemene Zaken verzocht het ministerie van Justitie de klacht met spoed te behandelen. Een justitieel besluit over vervolging van Máxima's vader stond een politiek besluit over het wel of niet doorgaan van het huwelijk immers in de weg. Vorige week werd bekend dat het OM Zorreguieta niet zal vervolgen. Hoewel Mouriks advocate Böhler tegen dat besluit beklag heeft aangekondigd, vatten Algemene Zaken en het Hof het terzijde leggen van de klacht op als formeel groen licht.

Bleef over: de ceremoniële rol van vader Zorreguieta tijdens het huwelijk, waarvoor een oplossing moest worden gevonden. Een goed ingevoerde hoffunctionaris zegt dat er "keihard is gewerkt" om bij Zorreguieta begrip te kweken voor de gevoelens in Nederland. Vanwege "de emotionele vader-dochterrelatie die er doorheen speelde" was dat een moeilijk proces, aldus dezelfde bron. Met grote moeite zou Maxima's vader uiteindelijk respect hebben opgebracht voor de Nederlandse situatie.

Máxima's vader, de van oorsprong Baski sche Jorge Horacio Zorreguieta, is na een huwelijk met Marta López Gil in 1956, hertrouwd met María del Carmen Cerruti. Uit dat huwelijk werd in 1971 Máxima geboren en na haar Martín (1972), Juan (1982) en Inés (1984). Uit zijn eerdere huwelijk heeft Zorreguieta nog drie dochters, Mariá (1956), Angeles (1958) en Dolores (1965), halfzussen van Máxima.

Pas in de loop van zijn tweede huwelijk maakte Jorge Zorreguieta serieus carrière: begonnen bij de douane, schopte hij het in de jaren zeventig tot secretaris van de Sociedad Rural Argentina, een machtige lobby van landbouwers en veetelers met een afkeer van staatsbemoeienis. In die hoedanigheid kreeg hij onder het rechtse militaire bewind van Videla in 1976 het ambt van onderstaatssecretaris van Landbouw aangeboden en promoveerde daarna tot staatssecretaris. Dat bleef hij tot 1981.

Wat Máxima vindt van haar vaders rol in het regime van Videla is niet bekend. Uit een foto uit die tijd die in veel kranten is gepubliceerd, waar een meisje van een jaar of tien trots lachend naast haar vader staat, vallen geen conclusies te trekken. Er zijn evengoed geen aanwijzingen dat Máxima zich van haar vader zou hebben gedistantieerd, zoals haar halfzus, de kunstenares Dolores Zorreguieta, dat heeft gedaan. In New York exposeerde zij schilderijen die een aanklacht voorstellen tegen de naar schatting dertigduizend moorden en martelingen tijdens het militaire regime. Zelf verklaarde Jorge Zorreguieta tegenover een Argentijns tijdschrift dat hij zijn "functie in het proces van nationale reorganisatie" niet verloochent. Om de binnenlandse vrede te bewaren, heeft Argentinië na de val van het militaire regime nauwelijks met medewerkers afgerekend: veel van hen bekleden nog altijd vooraanstaande functies in Argentinië. Zo ook Jorge Zorreguieta. Sinds 1984 is hij voorzitter van het Argentijnse Centrum voor Suikerverbouwers. In 1983 werd hij afgevaardigd als voorzitter van de Suikerconferentie van de Verenigde Naties in Genève.

Dochter Máxima leerde zich onderscheiden op het Northlands College, een privéschool in de residentiële buurt Olivos in Buenos Aires, waar zowel in het Spaans als het Engels les wordt gegeven. Wie in Argentinië iets wil bereiken, richt zich op Europa of de Verenigde Staten. Van Máxima, die tussen 1989 en 1996 economie studeerde aan de Pontificia Universidad Catolica Argentina (UCA) in Buenos Aires, is bekend dat zij zich al vroeg aangetrokken voelde tot de internationale financiële wereld. Het weekblad Elsevier vond haar naam terug in de registers van de bank Boston in Buenos Aires, waar zij van 1989 (zij was toen achttien) tot 1990 een studentenbaan had. Na haar studie vertrok Máxima naar New York om te beginnen aan een carrière in het bankwezen. Van de Hongkong Shanghai Banking Corporation ging ze naar de bank Dresdner Kleinwort Benson om vervolgens te belanden bij de Deutsche Bank. Máxima zette haar loopbaan bij de Deutsche Bank sinds vorig voorjaar voort in Brussel. Vandaar uit kreeg zij de kans om Nederland beter te leren kennen.

Haar kennismaking met Nederland was toen al een heel eind gevorderd. Sinds september 1999 volgde Máxima Nederlandse les bij docente Hanny Veenendaal in New York. Tijdens talloze uitjes kreeg ze de kans om de Nederlandse cultuur te leren kennen. Vorig jaar was ze samen met Willem-Alexander en enkele andere genodigden, onder wie ook Laurentien Brinkhorst en prins Constantijn, bij een privé-bezoek aan de tentoonstelling 'de Gouden Eeuw' in het Rijksmuseum te Amsterdam. Volgens aanwezigen was ze zichtbaar geïnteresseerd in de Hollandse meesters en viel zij overigens op door haar humor, vermogen tot relativeren en soepele omgangsvormen.

Máxima dronk een glas in een Amsterdams café met hoogleraar economie en oud-informateur Victor Halberstadt (PvdA) en werd door leden van de Faunabescherming gesignaleerd met Willem-Alexander op drijfjacht op wilde zwijnen in Apeldoorn. Ze zeilde op het koninklijke jacht de Groene Draeck en bracht de wisseling van het millennium door met de koninklijke familie in India. Daar was het "hard werken" geweest, vertrouwde ze haar lerares Nederlands Veenendaal in New York toe, die zich in een gepupliceerd dagboek duidelijk onder de indruk toonde van haar sociale vaardigheden.

"Geen enkel probleem" noemt een zegsman van het Hof het vooruitzicht van Máxima's publieke optreden. "Overal waar ze komt, wint ze harten." Máxima praat met iedereen, toont belangstelling en lacht het ongemak dat de ontmoeting met een toekomstige koningin teweeg kan brengen, weg. Dat is een verschil met Willem-Alexanders ex-vriendin Emily Bremers die in het openbaar verlegen en schuchter was en zich tot ergernis van koningin Beatrix vaak zichtbaar ongemakkelijk voelde in haar positie van vriendin van de prins. Dat is ook een reden dat Beatrix, ondanks alle problemen die het verleden van Máxima's vader met zich meebrengt, Maxima heeft geaccepteerd. Zij lijkt het aan te kunnen, een leven in de schijnwerpers. Haar Diana-achtige kwaliteiten waarmee ze in staat lijkt een mode-beeld op te leggen (Máxima kan de populariteit van de Pashmina-sjawl en de lederen Tod's tas in Nederland alvast mede op haar conto schrijven), doen de rest.

Beatrix is bekritiseerd omdat ze zich teveel bemoeid zou hebben met staatszaken. Willem-Alexander geeft geen blijk van hetzelfde politieke engagement als zijn moeder. Máxima lijkt evenmin Nederland te gaan veroveren met uitgesproken politiek/maatschappelijke opvattingen. Zij klaart de klus met haar glimlach en haar spontaniteit. Dat past binnen een monarchie die het meer moet hebben van uitstraling dan van politiek gewicht.