F I L M V O O R A F :
Cry
LOLKE VAN DER HEIDE
Zuid-Afrika is een prachtig
land, met een schitterende natuur en een woelige geschiedenis en sociale
verhoudingen met alle denkbare contrasten van lief en leed, haat en
genegenheid, rijk en arm. Een prachtige setting voor het maken van mooie
films en dat is ook al verscheidene malen gebeurd.
Cry, The beloved country, van regisseur Darrell James Roodt, is
evenwel een grote teleurstelling. Roodt wilde te veel elementen in
één keer behandelen: de politiek, de natuur, de misdaad,
van alles. Geen moment kunnen de beelden boeien of ontroeren. We
schrijven het jaar 1946, vlak voor het officiële begin van de
apartheid. Zuid-Afrika is een samenleving die nog enigszins gemengd is,
al wordt de zwarte meerderheid zwaar onderdrukt. De multiraciale wijk
Sophiatown in Johannesburg staat nog overeind (hij werd in de jaren
vijftig volledig platgewalst om plaats te maken voor 'blanke' huizen.)
Er is jazz, entertainment, sfeer. Tegen deze achtergrond speelt het
melodrama Cry. Absalom Khumalo, een zwarte jongeman, is vanuit
zijn geboortestreek Natal naar Johannesburg getrokken en raakt bij de
kleine misdaad betrokken. Bij een overval schiet hij een blanke jonge
vent neer - een activist die voor gelijkberechtiging van zijn zwarte
landgenoten is. Laat het slachtoffer toevallig uit dezelfde streek komen
als de dader. Beide vaders komen na de moord naar het proces. Vader
James Jarvis, de blanke, scheldt eerst op "de rotkaffers" die zijn zoon
hebben vermoord. Dan vindt hij een half afgemaakte brief van zijn zoon,
de pen ligt er open bij, waarin deze schrijft dat niet "de misdaad van
de 'inboorlingen', maar de blanke misdaad het grote probleem is". Meteen
is vader bekeerd. Hij ontmoet zijn zwarte evenknie, dominee Stephen
Khumalo, en de twee begrijpen elkaar terstond.
Het verhaal op zich is niet onwaarschijnlijk, maar de uitwerking ervan
is dat wel. Het gaat te snel, de dialogen zijn ronduit zwak, met veel te
veel opgelegde symboliek. Voorbeeld: net nadat moeder Khumalo de
afscheidsbrief van Absalom aan haar man, terug in Natal, heeft
voorgelezen de zoon moet hangen klinkt er een enorme donderslag en
begint het zwaar te regenen. Op dat moment komt ook vader Jarvis voorbij
en vraagt of hij mag schuilen in de kerk. Het gebouw lekt als een zeef
en later biedt Jarvis aan een nieuw godshuis te bouwen voor de zwarte
gemeenschap ter nagedachtenis aan zijn zoon. Als vader Khumalo tegen het
einde de berg beklimt weer die symboliek hoop je tegen beter weten in
dat dit het einde van de film is, alstublieft niet ook de executie van
Absalom. Helaas, de voorspelbaarheid blijft. Cry, The Beloved
Country is een film om te huilen, niet omdat hij zo mooi is, maar om
de gemiste kansen van de cineast.
Cry, the beloved country (Darrell James Roodt, VS/ZA, 1995), Canvas,
20.55-22.45u.