Door onze redacteur HANS BEEREKAMP
AMSTERDAM, 26 MAART. Het antieke epos Gladiator van regisseur Ridley Scotts heeft vannacht in Hollywood vijf Oscars in de wacht gesleept, waaronder die voor de beste film. Het komt niet vaak voor dat de ontknoping van de jaarlijkse Oscar-uitreiking voor zo veel spanning zorgt.

Op het moment dat Michael Douglas de enveloppe opende voor de allerlaatste Academy Award, die voor beste film, hadden drie van de vijf genomineerde films elk vier Oscars gewonnen. Een nek-aan-nekrace tussen de twee spektakelfilms Gladiator (twaalf nominaties) en Crouching Tiger, Hidden Dragon (tien nominaties) was voorspeld, maar dat ook Steven Soderberghs Traffic alle vier nominaties tot dan toe (regie, scenariobewerking, montage en bijrolacteur Benicio Del Toro) had weten te verzilveren, was een complete verrassing. Het zou blijven bij vier uit vijf. De meest traditionele Hollywoodfilm van het trio, Ridley Scotts Gladiator, kreeg de vijfde hoofdprijs, naast bekroningen voor acteur Russell Crowe, geluid, kostuumontwerp en visual effects. Ook Ang Lee's Mandarijn gesproken Crouching Tiger, Hidden Dragon evenaarde slechts het Oscarrecord van vier voor een niet- Engelstalige film (Fanny en Alexander in 1984). Deze in Noord- Amerika commercieel meest succesvolle 'buitenlandse film' aller tijden werd niet alleen bekroond in de daarvoor bestemde categorie, maar ook voor camerawerk, art direction en muziek (gecomponeerd door Tan Dun).

Toch was Steven Soderbergh in het Shrine Auditorium te Los Angeles gisteren de morele overwinnaar. Niet alleen omdat hij voor twee films genomineerd was, en ook Erin Brockovich, geheel naar verwachting, een Oscar in de wacht sleepte voor de hoofdrol van Julia Roberts, maar vooral omdat Soderberghs voor Hollywood onorthodoxe werkwijze - hij voerde zelf de camera bij Traffic en rekent Godard en het Deense manifest Dogma95 tot zijn inspiratiebronnen - kennelijk bij zijn stemgerechtigde vakbroeders in goede aarde valt. In zijn dankwoord voor de regie-Oscar bedankte Soderbergh niemand in het bijzonder ('dat doe ik liever persoonlijk'), maar wel 'al diegenen in de wereld die een deel van hun dag besteden aan creatief werk.'Daarentegen was Julia Roberts, die lang heeft moeten wachten op haar eerste Oscar, niet te stuiten in haar dankbetuigingen. America's sweetheart heet haar volgende film, en zo gedroeg ze zich ook, geëmotioneerd en niet van plan zich te houden aan de elke winnaar toegemeten 45 seconden. Roberts' optreden, dat eindigde met de woorden 'I love the world, I'm so happy!', zal nog heel wat keren op de televisie herhaald worden.

Het was een zeldzaam moment van intense emotie in een overigens opvallend vlakke aflevering van het jaarlijkse prijzengala. Er waren een paar verrassingen, zoals de Oscar voor de beste vrouwelijke bijrol voor Marcia Gay Harden, die de vrouw van schilder Jackson Pollock speelde in de door titelrolvertolker Ed Harris geregisseerde filmbiografie Pollock; de prijs voor het beste liedje voor Bob Dylan (bijna 60), die het via de satelliet ten gehore bracht vanuit Sydney; de scenario-Oscar voor Cameron Crowe, ook regisseur van Almost Famous. Daarnaast waren er nog twee andere satellietverbindingen, ter viering van het jaar waar Stanley Kubrick in 1968 zijn film 2001, A Space Odyssey aan wijdde - één met science fiction-auteur Arthur C. Clarke in Colombo, Sri Lanka en een andere met de bemanning van het internationale ruimtestation Alpha, waar met belangstelling naar de Oscarshow gekeken werd.

Debuterend presentator Steve Martin interacteerde vooral succesvol met het publiek in de zaal, door de op rauwkost sabbelende Danny DeVito een bakje dipsaus aan te bieden, de niet-geamuseerde Russell Crowe te beledigen en de wel het spel meespelende Tom Hanks schuldbewust te laten kijken, toen Martin 'onthulde' dat Crowe's voornaamste Oscarconcurrent wel verantwoordelijk moest zijn voor geruchten over de plannen om Crowe te ontvoeren. Die geruchten worden overigens door de FBI wel zeer serieus genomen, gezien de mate van extra bewaking rond de Australische ster van Gladiator.

Wat vooral ontbrak in het programma waren de traditionele liefderijke hommages aan de filmgeschiedenis. Er waren alleen beeldcompilaties te zien ter gelegenheid van de ereprijzen voor drie veteranen: producent Dino De Laurentiis (82), cameraman Jack Cardiff (86) en scenarist Ernest Lehman (80). Daarentegen kan een show, waarin cellist Yo-Yo Ma en violist Itzhak Perlman gezamenlijk de vijf genomineerde muziekscores uitvoeren, en naast Dylan ook Sting, Randy Newman en Björk hun eigen genomineerde liedjes zingen, moeilijk ongeïnspireerd genoemd worden. Het grootste probleem was eerder een soort slecht bij Hollywood passende ingetogenheid. Die zou wel eens te maken kunnen hebben met de angst voor de staking van de scenarioschrijvers, die Lehman een hart onder de riem stak. De Amerikaanse filmindustrie verkeert niet zozeer in crisis alswel in een overgangsstadium naar nieuwe vormen, waarvan niemand de reikwijdte nog kent. Dat op zo'n moment niet Steven Spielberg maar Steven Soderbergh als beste regisseur aangewezen wordt, is een teken aan de wand met meer betekenis dan de vijf Oscars voor Gladiator.

Zie ook:

Hoe laat je fietswielen draaien? (9 maart 2001)
Recensie Crouching Tiger, Hidden Dragon (7 februari 2001)
Recensie Erin Brockovich (26 april 200o)