Wielrenner Romans Vainsteins (28) behoort tot de favorieten in de openingsklassieker Milaan-Sanremo. De Letse wereldkampioen rijdt morgen een thuiswedstrijd in Italië. De tifosi schatten de regenboogtrui op waarde.

Door onze redacteur JAAP BLOEMBERGEN

MILAAN, 23 MAART. Schande spraken de wielerjournalisten van de demarrage die Romans Vainsteins afgelopen maandag plaatste. Na zijn ritzege in de Tirreno-Adriatico fietste hij in volle vaart naar het rennerskwartier. Hij was geschrokken van een valpartij en treiterde de Italiaanse 'persmuskieten' wegens hun denigrerende verhalen over zijn matige vorm. "Als ik de Primavera win, vieren we drie dagen feest en mogen jullie me drie dagen interviewen", zegt hij aan de vooravond van Milaan- Sanremo.

Het vermeende wangedrag van Vainsteins werd breed uitgemeten in de Belgische en Italiaanse kranten. De Letse wereldkampioen werd misplaatste arrogantie verweten. Maar wie hem van dichtbij gadeslaat en zijn levensverhaal kent, weet al gauw beter. Hij heeft geen sterallures. Hij heeft alleen moeite met de status van vedette. "Hij moet fier zijn dat hij die trui draagt", verklaart manager Patrick Lefevere van de Belgische wielerploeg Domo.

Vainsteins behoort tot de gouden generatie van (voormalige) Oost- Europeanen die het profpeloton naar hun hand zetten. De Belg Tsjmil, de Pool Spruch, de Rus Konisjev en de Duitser Zabel behoren morgen tot de favorieten. Hun discipline en leergierigheid worden als een deugd beschouwd. Het harde wielervak verdraagt geen rijkeluiszoontjes.

Vainsteins treedt in de voetsporen van zijn landgenoot Oegroemov. Deze dertiger eindigde in 1994 als tweede in de Tour de France. Vainsteins was vorig jaar de eerste joodse wereldkampioen. Zijn grootvader heette Weinschein en veranderde die naam uit angst voor het antisemitisme van Hitler en Stalin. Als zoon van een vrachtwagenchauffeur uit de provincieplaats Kuldiga had de jonge Romans geen geld om een fiets te kopen. Als lid van een plaatselijke wielerclub mocht hij een fiets lenen.

"Mijn armoedige jeugd heeft mij zeker geholpen", vertelt Vainsteins in een mengelmoes van gebrekkig Vlaams en perfect Italiaans. Hij wist niet eens dat hij met wielrennen geld kon verdienen. Hij ging fietsen om de buurt te verkennen. Hij wilde liever ijshockeyen, met voetbal en basketbal de populairste sport in Letland, waar zes beroepsrenners staan ingeschreven. Het internaat voor ijshockeyers lag niet op de route.

De regenboogtrui van Vainsteins zorgde in Letland voor een tijdelijke opleving van de wielersport. Hij werd na het WK vaak geïnterviewd. "Maar van december tot maart heb ik niet één telefoontje gekregen", zegt hij verbaasd. "De journalisten waren kwaad op mij, omdat ik niet naar de Spelen wilde. De kranten worden betaald door de sponsors van het olympisch comité", verklaart de verloren zoon. Op het WK in Plouay kreeg Vainsteins vorig jaar loon naar werken. Huilend stond hij op het erepodium. Hij droeg zijn wereldtitel aan zijn pas overleden vader op. In Letland vierden de wielerfanaten hét sportieve hoogtepunt in de prille historie. De Baltische staat werd in 1991 onafhankelijk. "De overwinningen van de Sovjet-Unie tellen we niet", verduidelijkt Vainsteins de anti-communistische stemming in Letland. Op zestienjarige leeftijd verhuisde hij naar België, waar hij bij pleegouders logeerde en droomde van een profcontract. De weg naar de wereldtop lag geplaveid met sportieve en financiële malheur. Hij leefde van startgelden en winstpremies. Hij verdiende een hongerloon bij kleine Franse en Italiaanse ploegen. De overwinning in de semi-klassieker Parijs-Brussel betekende zijn doorbraak in 1999. Bij de ploeg Vini Caldirola moest hij vorig jaar "in mijn eentje alle gaten dichtrijden". Bij de Domo-ploeg weet hij zich gesteund door ervaren helpers. "Ik wil mijn wereldtitel waarmaken", zegt Vainsteins. "Ik sta pas aan het begin van mijn carrière."

Hij heeft de materiële schade snel ingehaald. Hij maakte vorig jaar kennis met de dochter van zijn vorige hoofdsponsor. De eigenaar van de wijnbottelarij Vini Caldirola heeft een omzet van miljarden lires. Vainsteins is gescheiden van zijn Letse vrouw en verwacht een kind van zijn Italiaanse vriendin. "Hij is nu zelf een rijkeluiszoontje. Hij kan de hele dag op zijn bed blijven liggen", zegt zijn ontdekker Lefevere die hem in 1997 al in het vizier had. Hij werd afgetest door de grote baas van Mapei.

Vainsteins verdient nu een riant salaris bij Domo, dat zijn doorlopende contract bij Vini Caldirola moest afkopen. "We hebben de zure appel met z'n tweeën doorgebeten", verduidelijkt Lefevere. "Hij is het geld meer dan waard. Vergeet niet dat hij pas drie jaar beroepsrenner is. Hij heeft een gezonde ambitie en een lange adem. Hij is een veelzijdige renner. Hij moet alleen leren bevelen uit te delen. Een echte leider heeft niet alleen het hoogste woord aan het ontbijt. Het is geen schande om kopman te zijn."

Vainsteins moet het vaandel overnemen van het Belgische boegbeeld Johan Museeuw, die na een motorongeluk aan zijn zoveelste rentree werkt. De recordhouder met negen wereldbekerzeges heeft zichzelf een bijrol toebedeeld. "Een wereldkampioen verdient het respect van de hele ploeg", zegt Museeuw op de persconferentie. "Ik hoef Romans niet veel meer te vertellen. Hij moet alleen relativeren wat de kranten schrijven." Museeuw gebaart naar Vainsteins: het ene oor in, het andere oor uit.