F I L M V O O R A F :
Jason and the Argonauts
MARISKA GRAVELAND
Helemaal aan het eind van de
wereld ligt een eiland waar skeletten behendig over muurtjes springen.
En waar Poseidon zijn machtige torso boven de zeespiegel verheft. In de
fantastische film Jason and the Argonauts zijn ze tot leven
gewekt door kunstenaar Ray Harryhausen.
De avonturenfilm uit 1963 is een vrije, meeslepende bewerking van de
Griekse mythe van Iasoon en de Argonauten, die met hun schip de oceaan
bedwingen op jacht naar het gulden vlies. Onderweg krijgen ze nogal wat
voor de kiezen: van vallende rotsblokken midden op zee tot
afschuwelijke harpijen die bloed willen zien. Bestonden deze wezens
voorheen alleen in de fantasie, sinds het tijdperk-Harryhausen zijn ze
in beweging gekomen, en hoe. Zijn stopmotiontechniek was revolutionair
en lokt nog steeds ademloos kijken uit. Alle special effects zijn
handmatig beeldje voor beeldje opgenomen (24 beelden per seconde), een
huzarenstukje dat met zichtbaar veel liefde werd geklaard.
Beroemd is het metershoge standbeeld van een Titaan dat tot leven komt,
maar het klapstuk zijn de lenige skeletten die ontspringen aan de
tanden van een zevenkoppige draak. De knokige geraamtes die vechten
tegen de gebronsde Griekse lichamen vormen een van de hoogtepunten uit
de surrealistische cinema. Hun wonderlijke zwierigheid, met een
bungelende arm en een rollende schedel, is vreemd en geloofwaardig
tegelijk, precies datgene waar een special effect aan moet voldoen.
Tegenwoordig wordt er met computer generated images naar
gestreefd om de werkelijkheid te imiteren, Ray Harryhausen wilde juist
de fantasie nabootsen, zoals ook in It Came from Beneath the
Sea. Zeus en Hera zorgen voor de komische noot in de film, door
vanaf de Olympus op de aarde neer te kijken. Ondertussen spelen ze een
soort Grieks Risk met Jasons leven als inzet, om de verveling te
verdrijven - de goden zien het ondermaanse vooral als een prettige
verstrooiing tijdens hun eindeloze bestaan. Jason begint hen echter te
wantrouwen en windt er geen doekjes om: "De goden zijn wreed, we moeten
leren zonder ze te leven." Hij moest wel helemaal naar een eiland aan
het einde van de wereld, en weer terug naar het andere einde, om daar
achter te komen. Maar zelden is wreedheid zo mooi in beeld gebracht.
Jason and the Argonauts (Don Chaffey, 1963, GB), zaterdag,
Net5, 18.40-20.30u.