Niet hij is veranderd, maar zijn omgeving. Tweevoudig olympisch kampioen Pieter van den Hoogenband (23) zwemt morgen, voor het eerst sinds zijn dubbelslag in Sydney, weer een officiële wedstrijd.

Door onze redacteur MARK HOOGSTAD

EINDHOVEN, 22 MAART. Het bierbuikje is verdwenen, maar vraag niet hoe. 's Werelds snelste zwemmer bleek niet vooruit te branden toen hij onlangs, ruim drie maanden na de olympische euforie, weer te water ging. "Niet dat ik moddervet was, maar het zag er niet uit. Ook in het water niet. Ik leek wel een recreant. Normaal zwem ik door de verzuring heen. Nu stond ik na vijftig meter te hijgen als een paard."

Twee maanden geleden, na een hectische periode waarin hij van de ene naar de andere plichtpleging holde, hervatte Pieter van den Hoogenband de training. Gretig als vanouds. Want voor wie mocht twijfelen: de liefde voor het water is nog altijd niet bekoeld. Wel of geen tweevoudig olympisch kampioen. "Het heeft me zelf ook een beetje verbaasd. Maar feit is dat ik weer tot in m'n tenen gemotiveerd ben. Kennelijk heb ik niet alleen zwemtalent, maar ook het talent om daarvoor alles opzij te zetten."

Geen moment heeft hij overwogen zijn zwemcarrière te beëindigen. Ja, hij kent de geluiden. Dat hij toch niets meer te winnen heeft als tweevoudig olympisch kampioen. Maar: "Stoppen zou doodzonde zijn. Ik ben gemaakt om te racen, om af te zien, om mezelf te verbeteren. Ik weet dat het nog harder kan en kan niet wachten om dat te bewijzen."

Bovendien, en hij kan het niet vaak genoeg zeggen: wereldkampioen is hij nog nooit geweest. Reikhalzend kijkt The Dutch Dolphin daarom uit naar de wereldkampioenschappen, medio juli in Japan. Mogelijk komt hij in Fukuoka ook uit op de 100 meter vlinderslag, het onderdeel dat hem altijd al heeft weten te bekoren. Een eerste stap op weg naar Japan volgt morgen, bij zijn rentree tijdens Grand-Prixwedstrijden in Glasgow, nadat hij begin december, samen met drievoudig olympisch kampioene en ploeggenote Inge de Bruijn, een lucratief uitstapje maakte naar Australië. "Die wedstrijd kon ik niet laten schieten, ook al was ik allesbehalve fit. Die Australiërs wilden me per se terugzien en bleken bereid om diep in de buidel te tasten."

Terug in Nederland werd Van den Hoogenband bedolven onder een stortvloed aan ereprijzen: Nederlands sportman, Europees en wereldzwemmer en Europees sportman. Twee maanden geleden ontving hij uit handen van een andere zwemlegende, Mark Spitz, de prestigieuze World Sports Awards (categorie watersport). Wat hem het meest is bijgebleven van die avond in Londen? "Dat ik 's middags in de lift stond met Bob Beamon en Dawn Fraser (voormalig olympisch kampioenen verspringen en zwemmen, red.) me na afloop om een handtekening kwam vragen."

Sterallures zijn hem desondanks nog altijd vreemd. Stellig: "Ik ben niet veranderd, mijn omgeving is veranderd. Als ik bij de bakker een brood wil kopen, staat het personeel te gillen achter de toonbank. Dan denk ik: hartstikke leuk allemaal, maar geef mij nou dat brood want ik moet ook eten."

Niet dat hij het ze kwalijk neemt, al die overenthousiaste supporters die hem zo graag op de schouder willen slaan. "Roem heeft een keerzijde, maar daar moet je niet over zeiken. Al was het geen pretje toen ik onlangs in het Feyenoord-stadion allerlei ziektes naar mijn hoofd geslingerd kreeg door een paar fanatieke supporters. Omdat ik het waagde te juichen toen PSV de score opende."

Wie hem wil spreken, vangt meestal bot. Vorige maand verliet Van den Hoogenband het ouderlijk huis in Geldrop en betrok hij met zijn vriendin, ex-topzwemster Minouche Smit, een woning in Eindhoven. Slechts een enkeling beschikt over zijn telefoonnummer. "Ik ben onbereikbaar, zo simpel is het. Het bleek voor velen niet moeilijk om mij te vinden. Met als gevolg dat ik de controle over mijn eigen leven dreigde te verliezen."

Zelfs in De Tongelreep, de thuishaven van de PSV-profzwemploeg, was de cultheld tot voor kort niet veilig. "Bij vrijwel elke training wemelde het van die gillende tienermeisjes. Die kochten zogenaamd een kaartje voor het vrijzwemmen, maar gingen vervolgens doodleuk met hun fototoestel langs het wedstrijdbad zitten. Met behulp van het zwembadpersoneel hebben we daar een einde aan gemaakt."

Sponsors wijst Van den Hoogenband met evenveel gemak de deur. Uiterst selectief gaat hij, net als vóór 'Sydney', om met aanbiedingen en verzoeken die hem via zijn manager bereiken. "Als ik overal 'ja' op zou zeggen, blijft er voor zwemmen geen tijd over. Bovendien wil ik niet te veel geassocieerd worden met B-merken. Het gaat ook om de band met een sponsor. Die gaat verder dan het naampje op de badmuts."

Vier grote privé-sponsors (Philips, Extran, Four Fellows en Volkswagen) staan garant voor een riant inkomen. Tot het noemen van bedragen laat Van den Hoogenband zich niet verleiden, maar: "Ik mag niet klagen en dat doe ik dan ook niet. Na jaren van investeren kan ik nu een beetje oogsten."

Zijn wervelende optreden in Sydney, met twee fabelachtige wereldrecords (100 en 200 meter vrije slag), was voor Philips mede aanleiding om een profsectie af te scheiden van PSV. Van den Hoogenband ("Mijn bijdrage is zo hard mogelijk zwemmen") vervult de rol van kopman in het team dat verder bestaat uit trainer Jacco Verhaeren, Inge de Bruijn, Klaas-Erik Zwering, Joris Keizer en stagiair Georgios Dimitras.

Van den Hoogenband betreurt de scheiding der geesten binnen het Eindhovense collectief. "Maar het was onvermijdelijk. Dit is de enige manier om een volgende stap te maken, om de zaken nog verder te perfectioneren. Jacco had in Sydney negen pupillen onder zijn hoede. Dat was te veel. Hij kon zijn zwemmers niet de aandacht geven die ze nodig hadden."

Tegenwoordig wel en zelfs meer dan dat, getuige de komst van een Amerikaanse startspecialist, Dean Hutchinson. Die arriveert volgende week in Eindhoven om Van den Hoogenband in te wijden in de geheimen van de track-start, een techniek waarbij de voeten niet naast maar achter elkaar staan.

Van den Hoogenband zal het nodig hebben. Was hij na zijn zes gouden medailles in Istanbul (EK'99) al de te kloppen man op de vrije slagnummers, na zijn dubbelslag in Sydney geldt dat meer dan ooit, beseft VdH. "Zodra mensen mijn naam horen of lezen, denken ze meteen aan records en gouden plakken. Dat is onvermijdelijk. Met dat verwachtingspatroon zal ik moeten leren leven."

Net zo goed dat hij zal moeten accepteren dat zijn machtsvertoon weerstanden oproept, zo vermoedt Van den Hoogenband. "Natuurlijk zullen er nu mensen zijn die hopen dat ik op m'n bek ga. Zo werkt het toch? Mensen willen nu eenmaal graag zien dat ik menselijk ben."