NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

FRANK NOË
The Boys from Brazil is een klassieker. Niet dat het een volmaakte film is, maar omdat hij ons, net als bijvoorbeeld Marathon man, de gelegenheid geeft om symbolisch af te rekenen met een donker verleden. Beter dan geschiedschrijving is fictie daartoe in staat.

Wat zou er gebeuren als iemand Hitler kloont? Dat is de beginvraag van The Boys from Brazil (Schaffner, 1978), gebaseerd op het boek van Ira Levin. Dokter Joseph Mengele verzamelt in Zuid-Amerika een team oud- SS'ers voor het sluitstuk van een genetisch experiment. Mengele, gespeeld door Gregory Peck, is bijna de hele film gestoken in een schitterend wit pak, dat hij draagt als een doktersjas. Zijn tegenpool, de groezelige oude nazi-jager Lieberman (Laurence Olivier) probeert stukje voor stukje Mengele's kloonproject te ontrafelen. De plot draait om het vermoorden van de (stief)vaders van de klonen. Ze moeten opgroeien in een gezin dat identiek is aan dat van Hitler.

Er zitten prachtige scènes in de film. Zoals die waarin Mengele en de nazi-jager elkaar aan de telefoon krijgen. Hoogspanning zonder dat er een woord valt. En de finale waarin de schepper Mengele tekeer gaat tegen zijn schepsel, een veertienjarige Hitler-kloon.

The Boys from Brazil kent ook zwakkere momenten. Zo is het gevecht tussen Peck en Olivier aan het slot van de film niet overtuigend. Het heeft namelijk niets van de twee vechtende opa's die het eigenlijk zijn. Die scène is illustratief voor de hele film: een ongemakkelijke mix van actie, uitleg en puzzel.

Verder draait de ontknoping om Mengele's angst voor honden. Hij legt uit dat hij ooit is gebeten door een Duitse herder en dat hij sindsdien panisch is voor honden. Voor W.F. Hermans reden zich om te draaien in zijn graf: feiten zijn heilig en mogen nooit omwille van de plot verdraaid worden. Voor zover bekend was Mengele niet extreem bang voor honden.

Behalve een filmpersonage is Mengele ook een historisch persoon en dat bezorgde de filmmakers blijkbaar onoverkomelijke scenarioproblemen. Maar de uitwerking van de beginvraag vergoedt veel. De 94 Braziliaanse jongens zijn bijvoorbeeld gekloond uit een rib (!) van Hitler. Met die genetische verhaallijn was The Boys from Brazil zijn tijd ver vooruit - zoals een echte klassieker betaamt.

The Boys from Brazil (Schaffner, VS, 1978), Net5, 22.15-0.30u.