VS gaan ‘magnetron' inzetten tegen menigten

Door Menno Steketee
ROTTERDAM, 14 MAART. De humanitaire missie van de Verenigde Naties, begin jaren negentig in Somalië, werd een nachtmerrie voor de peacekeepers. De VN-troepen die het uitdelen van voedsel moesten begeleiden, zagen zich geconfronteerd met grote demonstrerende mensenmenigtes die dekking gaven aan zwaar bewapende militie-leden. Het dilemma: terugschieten op de mensenmassa levert, tot overmaat van ramp voor het oog van CNN-camera's, een bloedbad op, óf de VN-troepen worden zelf tot schietschijf. Het Amerikaanse Ministerie van Defensie heeft, zeven jaar nadat de laatste VN-soldaat uit Somalië is vertrokken, een apparaat ontwikkeld dat zulke problemen moet oplossen.

Het apparaat heet, met een fraai eufemisme, het active denial system, het ‘actief ontzeggings-systeem'. Het ziet eruit als een soort radar en is normaal gemonteerd op een Hummer, het legervoertuig dat de jeep heeft vervangen. De ‘radar' zendt straling uit die volgens het Pentagon, kan worden vergeleken met een magnetron. De straling dringt echter niet door de huid heen en veroorzaakt daardoor geen blijvende schade. De getroffen menigte voelt een sensatie die, volgens het Pentagon, te vergelijken zou zijn met het iets te lang vasthouden van een brandende gloeilamp. De stralenbundel penetreert wél de kleding. Het bereik zou zo'n 750 meter bedragen. Een draagbare versie is in de maak. De technologie zou over vijf jaar klaar zijn voor toepassing. De lange-afstandsmagnetron op de Hummer is er maar eentje in een reeks technologieën die de Amerikaanse defensie-laboratoria binnen het 40 miljoen dollar kostende Active Denial Technology-program ontwikkelen. Zo wordt tevens gekeken naar elektromagnetische straling die alleen het zenuwstelsel opschudt, waardoor mensen tijdelijk tot niets meer in staat zijn. Ook wordt het effect van zogeheten ‘infrageluid' bestudeerd. Deze lage, onhoorbare geluidsgolven doen organen of andere lichaamsdelen resoneren, waardoor de getroffene misselijk wordt. Een laserwapen moet tegenstanders tijdelijk verblinden.

Behalve naar ‘stralen' wordt ook gekeken naar chemische substanties die tegenstanders kortstondig kunnen uitschakelen, zoals geavanceerde vormen van traangas en pepperspray. Een andere goedje zou massa's mensen binnen een fractie van een seconde in slaap doen vallen.

De ‘niet-lethale' technologie vroeger ook wel ‘less-than-lethal', minder dan dodelijk, genoemd is zeer controversieel. Hoewel de voorstanders erop wijzen dat tijdelijke pijn of misselijkheid nog altijd een beter alternatief is dan zie ‘Somalië' te worden neergeschoten, zitten er aan deze technologie bijvoorbeeld juridische haken en ogen. Zo is het rechtstkundige verschil tussen ‘folteren' en ‘ontmoedigen' moeilijk te definiëren. De ‘tijdelijke' uitschakeling kan bij een overdosis makkelijk overgaan in permanente verminking. De toepassing van de substanties die lichamelijk ongerief of schade veroorzaken, zou een schending betekenen van het verdrag dat chemische wapens verbiedt.

En ook binnen de militaire wereld gelden ‘niet-lethale' wapens als omstreden. En niet alleen omdat de ontwikkeling van dit soort technieken ten koste gaat van het budget voor het ontwerpen van ‘echte' wapens. Na ‘Vietnam', dat de zwakte een flexibele aanpak aantoonde, willen veel militairen, en zeker Amerikaanse, geen halfzachte aanpak meer van hun tegenstanders. Ze willen óf vechten met decisive force, met alles waarover ze beschikken, óf gewoon thuis blijven. De nieuwe Amerikaanse regering van president Bush heeft zich al aanhanger van dit gezichtspunt betoond door officieel te stellen dat het leger geen politietaken op zich moet nemen.

Een niet-dodelijk wapen voor het Amerikaanse leger

Het Pentagon is bezig met de ontwikkeling van een niet-dodelijk wapensysteem dat is bedoeld om menigten onder controle te houden en troepen te beschermen.

De straal
Het systeem lanceert een straal elektromagnetische energie op het doel dat de huid niet dieper doordringt dan 4 millimeter. Net als een magnetron zorgt de straal ervoor dat moleculen gaan vibreren, maar deze straal werkt in een veel hogere frequentie in het elektromagnetische spectrum.

Het effect
De elektromagnetische golven zorgen ervoor dat watermoleculen in de bovenste laag van de huid beginnen te vibreren wat een intens brandend gevoel veroorzaakt, gelijk aan het aanraken van een hete lamp.

De bedoelde reactie
Het brandende gevoel is bedoeld om ,,gemotiveerd gedrag te beïnvloeden''. Dat wil zeggen het dwingt een persoon te vluchten of op een andere manier de bron van de pijn te vermijden.

Gezondheidseffecten
Het Amerikaanse leger heeft de straal getest op dieren en mensen en stelt dat er geen langdurig letsel wordt veroorzaakt omdat er sprake is van lage energieniveaus.