T V V O O R A F :
Afrikaanse snoepjes
SANDRA HEERMA VAN VOSS
'Afrikaanse kunst is in de
mode', opent de commentaarstem van Bonanza!. Als kijker vraag je
je meteen af: hoezo? De Documenta in Kassel staat volgend jaar voor het
eerst onder leiding van een Afrikaan, de uit Nigeria afkomstige Okwui
Enwezor. Maar wordt er ook veel Afrikaanse kunst verkocht. En hoe was de
situatie tien jaar geleden?
Bonanza! slaat de simpele vragen over en laat meteen drie
Afrikaanse kunstenaars aan het woord over het eventuele racistische
gehalte van de huidige belangstelling vanuit het westen. Okwui Enwezor,
Oladélé Bamgboyé en Meshac Gaba voelen zich geen
van drieën zuiver Afrikaans: Enwezor woont in de Verenigde Staten
en noemt zichzelf dus ook een 'Amerikaans' Documenta-curator,
Bamgboyé groeide op in Schotland en woont in Londen, Gaba kreeg
van zijn ouders een Franse opvoeding en werkt in Nederland. Alledrie
worstelen ze op hun eigen manier met de rol die Afrika speelt in hun
leven en werk. Enwezor zegt verheugt te zijn over de belangstelling
vanuit de westerse kunstwereld, maar waarschuwt voor het 'snoepje van de
maand'- effect voor Afrikaanse kunstenaars: nu even hip, dan weer terug
in de marge. Gaba ergert zich aan de artistieke beperkingen die de
buitenwereld hem wegens zijn achtergrond oplegt: "Als ik nu landschappen
zou gaan schilderen, zouden ze Nederlands zijn. Ik doe niet aan mentale
export." Bamgboyé, die terloops enkele schrijnende persoonlijke
ervaringen met racisme opsomt, zit trots en koel in zijn kraakheldere
apartement. Intussen zijn fragmenten uit zijn video's te zien: een
bloedmooie, Afrikaanse man rent naakt rond en geniet van zijn
schoonheid, begeleid door cynische rapteksten vol clichés over
'niggas'.
In een halfuur zijn dit soort zware thema's niet op te lossen, en dus
eindigt Bonanza! met een licht, koddig kunstwerk: een video
waarin Gaba zijn huwelijk met de Nederlandse Alexandra van Dongen
vastlegde. Ze trouwden in het Stedelijk Museum, waar ze in een wit
koetsje naartoe gereden werden, samen met hun moeders - de ene in
mantelpakje, de andere in Afrikaanse jurk en hoofddoek.
Bonanza, VPRO, Ned.3, 22.57-23.25u.