Voor de verkiezingen wil kardinaal Sodano alle Italiaanse lijsttrekkers ontmoeten. Niet eerder bemoeide het Vaticaan zich zo direct met de politiek.

Door onze correspondent MARC LEIJENDEKKER

ROME, 22 FEBR. Kardinaal Angelo Sodano is een machtig man. Hij leidt het Staatssecretariaat en is daarmee de tweede man binnen het Vaticaan. Recente hervormingen en de zwakke gezondheid van de paus geven hem nog meer speelruimte. Maar hij is ambitieus, en nu probeert hij zich ook op te werpen als scheidsrechter van de Italiaanse politiek.

Sodano heeft de afgelopen dagen de twee Italiaanse lijsttrekkers ontvangen: mediamagnaat Silvio Berlusconi, de baas van de rechtse oppositie, en Francesco Rutelli, aanvoerder van de centrum-linkse regeringscoalitie. Zijne eminentie zei maandag dat hij vóór de verkiezingen, die waarschijnlijk begin mei worden gehouden, alle politieke leiders hoopt te ontvangen. Niet om ze de biecht af te nemen. Maar om ze te ondervragen over hun partijprogramma: staat daar wel in wat het Vaticaan wil? De katholieke kerk speelt traditioneel een belangrijke rol in de Italiaanse politiek. Maar niet eerder heeft het Vaticaan zich er zo actief mee bemoeid. Van moreel geweten verandert de kerk in een actieve lobbygroep. "Wij aanvaarden geen cadeaus waarvan we niet weten wat erin zit", zei Sodano. Met andere worden: jullie krijgen alleen onze steun voor harde beloftes. Om misverstanden te vermijden, heeft hij ook het lijstje examenonderwerpen aangegeven. In zijn woorden: leven, gezin, jeugd, onderwijsvrijheid, solidariteit. Politiek vertaald betekent dat onder andere: geen abortus en euthanasie, geen experimenten met biotechnologie, geen erkenning van niet-traditionele samenlevingsvormen, staatsfinanciering voor katholieke scholen en een ruim immigratiebeleid.

Deze directe inmenging in de Italiaanse politiek heeft tot felle reacties geleid. Het gaat hier immers niet om een politiek getinte brief van de bisschoppen die in de kerk wordt voorgelezen. Het gaat om een interventie van wat in wezen een buitenlandse mogendheid is. Alsof Chirac en Schröder ook eerst bij het Vaticaan langs hadden gemoeten. Kardinaal Ruini, de voorzitter van de Italiaanse bisschoppenconferentie, is dan ook zeer geïrriteerd over Sodano's besluit om hem te passeren en zelf rechtstreeks met politici te gaan praten.

Het Vaticaan heeft zich altijd met de politiek willen bemoeien, maar vroeger gebeurde dat vooral via de machtige christen-democratische partij DC. Die vertaalde de kerkelijke wensen, maar filterde ze ook. Een christen-democraat als Alcide De Gasperi heeft regelmatig 'nee' gezegd tegen het Vaticaan. Nu is dat filter verdwenen, zijn de christen-democraten versnipperd, en verschijnt de kerk zelf op het politieke toneel. De meeste politici houden hun mond, en sommigen vallen zelfs op de knieën, omdat ze de zegen van het Vaticaan nodig denken te hebben om te winnen. Daarom nam president Carlo Azeglio Ciampi gisteravond het woord. Het waren maar een paar zinnen, maar iedereen begreep ze meteen.

De kerk moet zijn plaats weten, zo maakte hij duidelijk. Hij verdedigde de laicit van de Europese democratieën, het niet- confessionele karakter ervan, met scheiding van kerk en staat. En hij verwees naar artikel 7 van de grondwet, waarin staat dat "de Staat en de Katholieke kerk, ieder in hun eigen sfeer, onafhankelijk en soeverein zijn". Dat deze waarschuwing komt van iemand die iedere zondag naar de kerk gaat, geeft haar alleen maar meer gewicht. Het is een signaal naar de andere kant van de Tiber om geen grenzen te overschrijden. En het is tegelijkertijd een oproep aan Italiaanse politici om zich niet te laten beïnvloeden.

De meeste politieke onderzoekers zeggen dat Italianen niet meer zo goed naar de kerk luisteren. Misschien een handvol doet dat nog. Maar die paar stemmen verschil kunnen beslissend zijn, en daarom hebben zowel Rutelli als Berlusconi hun opwachting gemaakt bij Sodano.

Dat dit is gebeurd, en dat alleen Ciampi protesteert, tekent de weinig solide bodem van de meeste politieke partijen. De zegen van het Vaticaan moet helpen om die zwakke legitimatie te versterken. Een ethos van niet-confessioneel burgerschap heeft nooit breed ingang gevonden in Italië.

Of en hoe Sodano zijn rapportcijfers openbaar zal maken, is nog onduidelijk. Maar Berlusconi was het meest tevreden na zijn audiëntie bij de kardinaal. Vanuit het Vaticaan en van de Italiaanse bisschoppen zijn eerder signalen van een voorkeur voor de rechtse oppositie gekomen. Misschien komt dan toch de uitspraak in vervulling die Berlusconi zeven jaar geleden deed, na zijn verkiezingsoverwinning. Hij omschreef zich als "gezalfd door de Heer". Berlusconi's kabinet hield het toen maar zeven maanden uit. In de opiniepeilingen staat hij nu voor. Met de zegen van Sodano hoopt hij dit keer een stuk langer aan de macht te blijven.