NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

KESTER FRERIKS
F. Scott Fitzgerald was de grote schrijver van de befaamde 'roaring twenties' in de Amerikaanse literatuur. Hij wilde niets anders uitbeelden dan het geluk van jonge mensen die op zomeravonden in lome auto's door het golvende landschap rijden. Hij woonde in St. Paul, de zusterstad van Minneapolis ten noordwesten van Chicago. Zijn huis staat er nog, aan Summit Avenue. Ik heb het ooit bezocht. Het is een huis met een wat sinistere uitstraling. Dat kan ook de interpretatie zijn: hier dronk hij zich, in het even betwiste als geliefde gezelschap van zijn vrouw Zelda, dood.

Scott Fitzgeralds boeken lenen zich goed voor verfilming. Regisseur Elia Kazan deed het met Fitzgeralds boek The Last Tycoon met een jonge Robert de Niro in de hoofdrol. Het script is van Harold Pinter. De meer dan twee uur durende film is misschien wel de mooiste uitbeelding die ik ken van de beroemde uitspraak van Scott Fitzgerald: "There are no second choices in American lives." Met andere woorden: elke keuze die je neemt is de enig juiste keuze, hoe dan ook.

In The Last Tycoon heeft De Niro een fraai uitgedachte dubbelrol. Net zoals Fellini zijn eigen filmstad heeft, zo heeft De Niro als filmregisseur zijn eigen studio's waar hij kan manipuleren met de werkelijkheid in de kunst die film heet. Aardbevingen zijn helemaal niet schokkend: je rammelt wat met de camera of, als de mensen zich binnen in een huis bevinden, dan schud je met het huis, en kijk: daar krijgt de aardbeving dramatische betekenis.

De openingsscène van The Last Tycoon is een omhelzing. Man kust vrouw. Onmiskenbaar is de tijd de jaren twintig, begin dertig. Amerika. Californië. Geluk. Zon. De kijker gaat erin mee. Dan volgt er een keiharde cut. De scène is niet goed, hij moet over. De man die deze beslissing neemt is filmmagnaat Monroe Stahr alias Robert de Niro. Dezelfde scène nog eens. Deze inkijk in 'the making of' geeft een fascinerend beeld van hoe films ontstaan.

In een andere scène gebeurt precies het omgekeerde. Niet de regisseur maar de actrice zegt dat de liefdesscène van haar, waarin ook nog op de achtergrond een moord gebeurde, 'waardeloos' was. Zij wil het overdoen. De regisseur wordt woedend. Zoals het is, is het goed, oordeelt hij.

Scott Fitzgerald is een van de eerste Amerikaanse auteurs die de film en zijn mogelijkheden heeft ontdekt. Sterker: zijn romans lijken nauwelijks verholen knipogen naar Hollywood. In de verfilming van The Last Tycoon is met de tragiek van dit lonken rekening gehouden. Het toont een ambitieuze regisseur die het verschil tussen de fictie van de film en de werkelijkheid daarbuiten niet meer kan maken.

De Niro raakt, via een jong meisje dat hem verleid, verstrikt in gevaarlijke verwikkelingen. Hij gaat zijn ondergang tegemoet. Afgezien van de schitterende uitbeelding van De Niro's Werdegang, biedt de film ook een fraai tijdsbeeld. Ja, zo waren die jaren.

The last tycoon (Elia Kazan, 1976, VS), morgen, SBS6, 13.15- 15.20u.