De vraag van ouders naar filters om hun kinderen uit de buurt te houden van sekssites of geweld op internet, is klein. Stel je voor dat ze zelf niet meer kunnen kijken.

Door onze redacteuren TITIA KETELAAR en YASHA LANGE

ROTTERDAM, 21 FEBR. Koester geen illusies: filters om kinderen te 'beschermen' tegen porno, geweld of racisme op internet zullen nooit honderd procent waterdicht zijn. "Maar als een filter tachtig procent van de foute sites tegenhoudt, is dat toch een heel verschil", zegt Jasper Evertzen, marketing manager van Surfcontrol. "Vergelijk het met een autogordel. Ook mét een gordel kan je gewond raken, maar de kans is wel kleiner."

Een filterprogramma kan de webadressen en trefwoorden op internetsites analyseren. Komt er 'seks' of 'jodenhaat' in voor, dan wordt de site geblokkeerd. Nadeel is dat sites over anti-drugscampagnes of nieuwsgroepen over borstkanker ook worden tegengehouden. Trefwoorden 'drugs' en 'borst' mogen namelijk niet. Om dit probleem te omzeilen kan er door medewerkers actief gezocht worden naar ongewenste sites. Probleem hierbij: het is duur, arbeidsintensief en het internet groeit te snel.

Conclusie: de filters werken slechts ten dele. De Consumentenbond en het Nationaal Jeugdfonds Jantje Beton deden er deze maand onderzoek naar. De Consumentenbond zegt zelfs "geschokt" te zijn door de uitkomsten. "Wat voor filter je ook neemt, een achtjarig kind is binnen een kwartier in staat zes pornoplaatjes op zijn scherm te toveren", zegt E. van Kouwen van de Consumentenbond. Het ene filter laat de helft door, het andere doet bijna niets. Alleen de EO en de NCRV kwamen 'redelijk' uit de bus, omdat boven de tachtig procent van de pornosites tegengehouden werd.

"Complete veiligheid is onmogelijk", meent manager jeugd en nieuwe media, Jan-Willem Bosman van de EO. Alle producenten en verkopers van filters zijn de eerste om dat te erkennen. Ze benadrukken dat de filters gezien moeten worden als hulpmiddel. "De eerste verantwoordelijkheid ligt bij de ouders. Zij moeten hun kinderen opvoeden", zegt Edwin Bijmolt van de portal Surfkids. Een hulpmiddel dus, maar vooralsnog niet erg populair bij ouders. Uit een marktonderzoek van het Amerikaanse bureau Ipsos-Reid, eind vorig jaar, bleek dat slechts twee procent van de Nederlandse kinderen tussen 12 en 24 jaar beperkingen krijgt opgelegd bij het surfen op internet. In Frankrijk is dat vier procent, in Engeland tien procent en in de Verenigde Staten twintig procent.

"De vraag is nog vrij klein", erkent Evertzen van Surfcontrol. "Misschien moeten ouders zich nog bewust worden van de gevaren." Surfcontrol is pas recent begonnen met de verkoop van het programma Cyberpatrol in Nederland. De EO (600.000 leden) biedt al langer 'veilige' internettoegang aan en heeft nu 4.500 gebruikers. De NCRV heeft slechts een paar honderd gebruikers. Dat zijn de religieus gemotiveerden. Surfkids biedt uit "ideële overwegingen" gratis gefilterde toegang tot het internet, via safekidszone. Tot nu toe zijn er zo'n duizend gebruikers, schat Edwin Bijmolt. Hij verwacht een groei van het aantal ouders en scholen dat filters gaan toepassen. "Hoe meer kinderen gaan surfen, hoe meer ouders zich verantwoordelijk gaan voelen en zich realiseren dat ze zo'n hulpmiddel kunnen gebruiken. Het is nu gewoon de beginfase, een beetje wennen."

Een van de dingen waaraan ouders moeten wennen - en een goede reden om geen filter te gebruiken - is de beperking die het henzelf oplegt. Het is dé vraag op computerbeurzen, zegt Bijmolt. "Ze vragen het heel omslachtig, maar hun grootste bezorgdheid is wat ze zelf nog kunnen bekijken als ze een filter installeren." Het antwoord is: dat verschilt. Safekidszone en de EO filteren bij het inbellen, en dus blijft de hele familie verstoken van sekssites. Maar bij Cyberpatrol of Compuserve kunnen profielen voor elk gezinslid worden ingesteld. Jonge kinderen kunnen ook weer op een strenger regime gezet worden dan ouderen. Hoeveel ervan gebruik wordt gemaakt? "Dat weten wij niet. Dat willen we ook eigenlijk niet weten", zegt Gonneke Klützow van Compuserve. " Dat is te privacy-gevoelig."

Wat vinden kinderen er zelf van? Daarover verschillen de meningen. Volgens Jantje Beton vonden de jongere kinderen uit het panel dat meedeed aan de test van de Consumentenbond een filterprogramma "erg zinvol". Wilna Kuipers van de jeugdbond: "Jongere kinderen willen niet gestoord worden door allerlei informatie die ze niet vroegen. Een kind dat op zoek is naar informatie over Britney Spears wil niet allerlei blote afbeeldingen tegenkomen." Tieners vonden dat zij zelf wel konden uitmaken wat een geschikte site is en wat niet. Zij bleken een filterprogramma vooral nuttig te vinden voor jongere kinderen. Hun kritiek is dat de filters voorkomen dat ze de sites van bijvoorbeeld muziekzender TMF kunnen bezoeken. Of dat chatboxen plots ontoegankelijk zijn. Het is het gevolg van de soms nogal grove werking van de filters. In de Verenigde Staten, waar twintig procent van de kinderen beperkte toegang tot internet heeft, bleek de digitale versie van de bijbel voor miljoenen kinderen niet te lezen. Omdat er woorden als 'bloed' en 'dood' in voorkomen. Dat gebeurt, erkent Bosman van de EO. "Als je het filter ingesteld staat op het woord 'poes', kunnen kinderen die een spreekbeurt over katten willen houden ook geen informatie vinden."