H.J.A. HOFLAND
Twee Nederlandse drama's binnen 26 minuten en 30 seconden. In de eerste wordt het reservaat van een clubje jongens onteigend omdat dit het recreatiegebied moet worden. In het tweede drama worden de hoofdrollen gespeeld door een jong boerenechtpaar dat hun boerderij op Tiengemeten moet verlaten omdat op dit eiland de natuur weer haar gang moet gaan, bouwland in moeras veranderd, enzovoort. Remy (11), woordvoerder van de jongensclub, begrijpt er niets van. Hier wonen de roofvogels en de reigers, broeden watervogels. Niets aan te doen. De vaderlandse planners met hun verbeeldingskracht van blik en plastic hebben het anders gewild. Zwembad, grasveld, parkeerterrein, restaurantje, pret en fun, en onkruidverdelgers op de brandnetels. In Nederland groeit op het ogenblik een generatie op, die niet meer weet wat een brandnetel is. Moeten we daar over mopperen of somberen? Geen sprake van. Als we met elkaar in goed overleg treden, komen we er heus wel uit, zoals de landschapsarchitect in zijn kwezeltaal van de consensus de ongelovige Remy probeert uit te leggen. Gelukkig gelooft Remy er niets van. Met diepe verbittering kijkt hij hoe de bulldozer zijn reservaat verwoest. Dat staat hem in het geheugen gegrift.

Het echtpaar op Tiengemeten zal het binnenkort op ongeveer dezelfde manier vergaan. Hun cultuurgrond wordt herschapen in 'wilde natuur'. Is dit dan geen natuur, vraag je je af. Hoort het wijde landschap van de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden, de vlakten van de akkers, de dijken aan de horizon, de rijen bomen niet tot de meest Nederlandse natuur die we rijk zijn? Dit is niet het geval. De boeren moeten verhuizen ten behoeve van een uit Schotland geïmporteerde soort wilde koeien.

Deze korte documentaire van Froukje Tan is om een aantal redenen een meesterwerkje. Ze laat zien in welk duurzaam onoplosbaar dilemma dit land is geraakt, met zijn zestien miljoen mensen, zijn hang naar perfectionisme en afkeer van het knopen doorhakken, zodat er altijd weer moet worden gezwachteld en opgevangen. Het is niet anders. Soms maken we natuur, met Schotse koeien of Poolse paarden (in de Oostvaarders plassen/moerassen - dat is goed gelukt), en soms wordt de natuur - in dit geval van een paar jongens op een verloren landje - wreedaardig verwoest. Op authentiek Nederlandse manier zijn ze nog in wanhopig verzet gegaan: met een handtekeningenactie. Die van mij hebben ze.

Tot zover de theoretische onderbouw van Schuiven en schoffelen. Het beeld is met de theorie in overeenstemming: even scherp op zijn betekenis gekozen. De dialoog tussen Remy en de landschapsarchitect, het ontevreden, obligaat genietende jonge echtpaar aan de rand van de hartstikke eigentijdse swimming pool, beelden van zorgvuldig gevoegde bakstenen van de boerderij die straks wordt afgebroken, op één gebouwtje na waar het voorlichtingscentrum wordt gehuisvest, en de gelatenheid van het boerenechtpaar, dat van rijkswege 'goede grond' voor hun volgende vestiging is beloofd.

Houdt u van uw land? Wilt u weten wat er gebeurt? Verzuim niet, naar Schuiven en schoffelen te kijken.

Dokument: Schuiven en schoffelen, NCRV, Ned.1, 22.59-23.34u.