HET VRAAGGESPREK van deze krant vorige week met oud-ambassadeur Van Walsum stond in het teken van oud zeer. De mislukking van de kandidatuur van minister Pronk voor de post van Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen kwalificeerde de diplomaat als een blunder van de betrokken bewindslieden. Bovendien zwegen de ministers stil toen de media de verantwoordelijkheid voor de afgang deponeerden bij de diplomatie, in casu bij Van Walsum, Nerlands woordvoerder in de Veiligheidsraad. Als zij inderdaad diens waarschuwing, dat Japan Pronk niet wilde, niet serieus hebben genomen, mag dat hun als een ernstige fout worden aangerekend.

Hoe en waarom ex-premier Lubbers voor de functie in aanmerking kwam, weet ook Van Walsum niet. Voor de Nederlandse regering was die benoeming nauwelijks een pleister op de wonde, alhoewel naar buiten toe vergenoegd de handen werden gewreven. De oud-ambassadeur ziet geen kwaliteitsverschil tussen de twee mannen. Hij heeft reden te veronderstellen dat wat Pronk betreft Japan dwarslag, maar uiteindelijk Nederland niet wilde schofferen. Zo werd Lubbers dit weekeinde, op bezoek bij vluchtelingen in het door burgeroorlog geteisterde Guinee, Afrika's 'Big Man'.

Over dat continent heeft Van Walsum ook nog wat recht te zetten. De oud- ambassadeur verwijt Den Haag wel een grote mond op te zetten wanneer het over Afrika spreekt, maar geen daadkracht te tonen als het erop aan komt. De heisa over het uitgelekte telegram waarin hij voorstelde mariniers naar Sierra Leone te sturen, is hem slecht bekomen. Nederland had zijn 'Srebrenica-syndroom' kunnen overwinnen met een interventie, om te voorkomen "dat er nog een keer zoveel honderd kinderhandjes worden afgehakt in Freetown". Het overlaten van vredesoperaties aan derdewereldlanden noemt Van Walsum "gênant".

DE KRITIEK van de oud-ambassadeur valt samen met een nieuwe crisis in het betrokken gebied. Duizenden vluchtelingen in Guinee, afkomstig uit de door burgeroorlogen geteisterde buurlanden Liberia en Sierra Leone, zijn opnieuw op drift geraakt als gevolg van gevechten tussen rebellen en regeringstroepen op de plaats waar zij meenden veilig te zijn. De nieuwe Hoge Commissaris heeft de crisis aangegrepen om, met een bezoek aan het strijdtoneel, de wereld te tonen hoe hoog de nood is. De wereldzender CNN besteedde er ruimschoots aandacht aan.

Het is in Afrika geen onbekend verschijnsel. Conflicten in een bepaald land breiden zich gemakkelijk uit over een groter gebied - met massale vluchtelingenstromen als gevolg. Zo is Rwanda de katalysator geworden van de ondergang van Congo als eenheidsstaat en van een slepende oorlog, waarin praktisch alle buurlanden zijn meegezogen. Iets dergelijks dreigt nu in de landen rondom Sierra Leone te gebeuren. Lubbers heeft niet om een vredesmacht gevraagd. Hij kondigde aan met iedereen te willen overleggen, rebellenleiders incluis, om voor de vluchtelingen een corridor in te stellen waarlangs zij veilig gebied kunnen bereiken. Het is een praktisch plan, dat uitgaat van de beschikbare, beperkte mogelijkheden. Als het slaagt, kan de eerste nood worden gelenigd, maar een oplossing van de crisis is het niet.

VAN WALSUM heeft een teer punt geraakt. Den Haag heeft inderdaad hoog opgegeven van het belang van Afrika. Nu een oude bekende de alarmklok luidt, is dat misschien een extra aansporing om alsnog de daad bij het woord te voegen.

Zie ook:

'Kok, Van Aartsen en Pronk faalden' (10 februari 2001)
'Nederland is soms net een patiënt' (10 februari 2001)