Silvio Berlusconi preseneert zich voor de komende verkiezingen als 'president-arbeider'. Schaamteloos, vinden critici.

Door onze correspondent MARC LEIJENDEKKER

ROME, 10 FEBR. Langs alle invalswegen van Rome grijnst de 'president- arbeider' je toe, met zijn reclamelach en zijn haren van een paar jaar geleden. Normaal wordt op deze borden tomatenpasta of sexy ondergoed aanbevolen. Maar mediamagnaat en oppositieleider Silvio Berlusconi gebruikt ze al maanden om kiezers te winnen.

'President' slaat op presidente del consiglio dei ministri, voorzitter van de ministerraad. Dat is de functie waar Berlusconi op mikt bij de parlementsverkiezingen die dit voorjaar worden gehouden (datum nog onbekend). Maar operaio, arbeider? Is dat wel een passend label voor de rijkste man van Italië? "Het is onbeschaamd om je arbeider te noemen wanneer je een inkomen van zestien miljard lire per jaar opgeeft", zegt Gavino Angius, fractievoorzitter van de Linkse Democraten in de Senaat. Berlusconi "verdient in een uur meer dan een metaalarbeider in een jaar".

Links wil het weer niet begrijpen, is de reactie. Berlusconi bedoelt hiermee dat hij als premier hard zal werken, en niet toastend allerlei representatieve verplichtingen zal aflopen of urenlang gaat discussiëren over plannen waar niets uitkomt. Zegt oud-premier Massimo D'Alema dat al die foto's van Berlusconi in een trui van kasjmier hem aan de verering voor Saddam Hussein in Bagdad doen denken? Antwoordt Enrico La Loggia, fractieleider van Berlusconi's partij Forza Italia: "D'Alema heeft geen recht om te preken, want het is een pure partij-bureaucraat, iemand die behalve wat kletspraatjes nooit heeft gewerkt. Silvio Berlusconi heeft daarentegen laten zien dat hij de grootste ondernemer van Italië is."

Maar toch wordt ook bij rechts erkend dat de nieuwste golf campagneposters niet op het beste moment komt. Ondanks al zijn politieke-marktonderzoeken had Berlusconi over het hoofd gezien dat juist toen de borden ter verheerlijking van de 'president-arbeider' langs de weg verschenen, het parlement de belastingaangiftes van het jaar 1999 openbaar maakte.

Berlusconi staat op die lijst onbetwist bovenaan, met een opgegeven inkomen van 18,5 miljoen gulden. Dagblad La Repubblica becijferde dat de waarde van de Fininvest-groep, volledig in handen van Berlusconi, rond de 28 miljard gulden ligt. En daar komen dan nog zes villa's in Sardinië ("Ik heb nu eenmaal vijf kinderen") en twee landgoederen in Noord-Italië bij.

In ieder geval laat Berlusconi op de parlementaire lijst Gianni Agnelli, honorair president van Fiat en senator voor het leven, ver achter zich. Die blijft steken op een aangegeven jaarinkomen van tegen de dertien miljoen gulden. De meeste ministers blijven onder de miljoen gulden, en de grote meerderheid van parlementariërs heeft een belastbaar inkomen opgegeven van tegen de 300.000 gulden.

Deze lijstjes worden druk besproken, want veel mensen kijken graag in de portemonnee van een ander. Die gesprekken geven meteen voedsel aan de campagne voor een referendum om de privileges die parlementariërs genieten, af te schaffen. Gratis vliegen, treinen en over de tolwegen rijden. Zonder betalen naar de film, naar het stadion, naar de talencursus of naar de sportclub. Een gratis mobieltje. Het hoort allemaal bij de verworven rechten van parlementariërs. En dat bij een maandsalaris van tegen de 20.000 gulden en vergoeding voor een assistant (in de praktijk vaak familie of vrienden) van 8.000 gulden. Alleen al de Kamer van Afgevaardigden kost de belastingbetaler 4.881,98 gulden per minuut, zo rekent een actiegroep voor die handtekeningen ophaalt voor het referendum.

Er wordt wel gezegd dat dit fraaie salaris voor veel kandidaten de belangrijkste reden is om de politiek in te gaan. Met 630 Kamerleden en 315 Senatoren is het aantal backbenchers onvermijdelijk groot. Maar de geringe feitelijke macht in Rome valt regelmatig weg tegen de aangename bijschrijvingen op de bankrekening en het strelende gevoel om in eigen stad door iedereen te worden aangesproken met Onorevole (geachte afgevaardigde).

Je kunt maar beter al rijk zijn als je de politiek in gaat, vindt Berlusconi. Rijken zijn immers netter dan armen. In een radioprogramma zei hij het onlangs zo: "Wie al rijk is, voelt niet die impuls om te stelen die iemand voelt die niets heeft gedaan in zijn leven en alleen maar geld kan verdienen met de politiek." De 'president-arbeider' is de eerlijkste persoon van Italië.