Voor het eerst moeten topfunctionarissen van de tabaksindustrie zich verantwoorden voor de rechter.

Door onze correspondent

ASSEN, 9 FEBR. Voor de rechtbank van Assen is vanmorgen het voorlopig getuigenverhoor voortgezet in het 'rokersproces' dat twee zieke (ex- )rokers willen aanspannen tegen tabaksfabrikant Theodorus Niemeyer in Groningen. Zij menen dat hun gezondheid ernstig is aangetast door het jarenlang roken van Samson-shag. Hoofd inkoop R. Toxopeüs was de eerste van vijf topfunctionarissen die worden gehoord.

De beide rokers, W. ter Schegget uit Vianen en J. Andeweg uit Barendrecht, werden in augustus vorig jaar gehoord. Beiden rookten meer dan twintig jaar Samson-shag en menen dat tabaksfabrikant Niemeyer hen onvoldoende op de gevaren en risico's van het roken heeft gewezen, omdat op de pakjes shag niet het teer- en nicotinegehalte stond vermeld. In tegenstelling tot bij sigaretten is dit nog niet wettelijk verplicht.

Door middel van de voorlopige getuigenverhoren willen de letselschadeadvocaten van de rokers bewijsmateriaal verzamelen, waarmee een bodemprocedure kan worden aangespannen tegen Niemeyer. Inzet is een schadevergoeding. Toxopeüs (53), sinds 1977 werkzaam bij Niemeyer en vanaf 1985 hoofd inkoop tabak, benadrukte dat hij in vrijheid kon spreken. "Niemand heeft mij gezegd wat ik wel en niet moet of mag zeggen. Wij hebben niets te verbergen." De rechtbank zal naast Toxopeüs volgende week ook president-directeur P. Schulte, president-commissaris P. Leeflang, directiesecretaris M. Harms en J. van der Wal van de afdeling verkoop van Niemeyer ondervragen. Onderwerpen die ter sprake komen, zijn of en hoe Niemeyer informatie verstrekte over de schadelijke effecten van roken en de verslaving daaraan, het gevoerde beleid ten aanzien van jeugdige rokers, toevoegingen aan tabak en eventueel eigen onderzoek naar de gevaren van roken. Ook wil de rechtbank weten wat er is gedaan met uitkomsten van binnen- en buitenlandse onderzoeken hieromtrent.

Volgens oud-secretaris van de Raad van Bestuur Tiemen Helperi-Kimm wist Niemeyer zeker al vanaf 1957 dat roken schadelijk is voor de gezondheid. Helperi-Kimm zei gisteren in Nova dat de schadelijkheid van roken bekend was " reeds direct in de vijftiger jaren toen de publicaties vanuit Amerika in Europa doorsijpelden". In november 1972 gaf Niemeyer een persbericht uit waarin stond: (at) "het roken van sigaretten schadelijk kan zijn is een feit, dat zo langzamerhand wel tot alle consumenten is doorgedrongen.". Niemeyer was hiermee de eerste Nederlandse tabaksfabrikant die toegaf dat roken schadelijk is voor de gezondheid.

Vorig jaar besliste het gerechtshof in Leeuwarden dat in de voorlopige verhoren ook vragen gesteld mogen worden gesteld over het beleid dat de firma vóór 1979 voerde ten aanzien van gezondheid en roken. Eerder had de rechtbank in Assen de rokers alleen toegestaan vragen te stellen over de periode vanaf 1979. De periode daarvoor zou verjaard zijn. Niemeyer maakt sinds 1999 deel uit van het concern British American Tobacco (BAT), dat betrokken was bij de miljardenschikking tussen de tabakssector en de Amerikaanse overheid in 1997.