F I L M V O O R A F :
Ahab op de Enterprise
HENDRIK SPIERING
"Je lijkt kapitein Ahab wel",
schreeuwt Lily naar de ziedende kapitein Picard van de USS Enterprise.
Kapitein Ahab? Die geheel uit wraaklust opgetrokken schipper van
de Pequod, wiens duivelse jacht op de witte potvis Moby Dick de
ondergang wordt van alles en vrijwel iedereen op het schip? Ja, die.
Picard, toch een man van de 24ste eeuw waarin wraaklust, geldlust en
andere oude kwaden niet meer zouden bestaan, is er even stil van. Want
inderdaad, alles heeft hij er voor over om de gehate Borg te
vernietigen, dat half-mens-half-machine-volk dat nu zijn geliefde
Enterprise dreigt over te nemen.
Het is een mooi moment in de Star Trek-film First Contact, de
eerste waarin uitsluitend de bemanning uit de tv-serie Star Trek Next
Generation voorkomt. Want zo irrationeel en woest kenden we onze
trouwe en schrandere kapitein Picard nog niet. Natuurlijk komt hij tot
inkeer. Hij trekt zijn kamikaze-bevelen in en daarmee voegt hij een
nieuwe deugd toe aan zijn lange lijst van goede eigenschappen. Kapitein
Ahab zou toch anders gereageerd hebben. Maar niettemin: het kon zover
komen. En we hadden ook al gezien hoe meedogenloos Picard een eigen
bemanningslid doodschoot toen de Borg deze tot een van hun dreigden te
maken. Beter dood dan Borg! Pang!
De crew draagt niet alleen nieuwe uniformen, hij is ook menselijker
gemaakt, met meer emoties dan in de tv-serie. In de eerste tv-
afleveringen uit 1987 is de bemanning van Picard ook wel emotioneler dan
later, maar ze zijn toch vooral chagrijniger en lichtgeraakter. Dat is
in First Contact gelukkig niet het geval. Hier gaat het naast de
wraaklust van Picard om frivoliteiten als de dronkenschap van de
telepathische psychologe Troi. Zelfs de Borg zijn menselijker. Deze
cyborgs kenmerken zich door een absoluut collectivisme: alle leden van
dit agressieve volk staan telepathisch met elkaar in verbinding en
hebben iedere individualiteit verloren. Borg spreken dan ook altijd in
meervoud als ze het over zichzelf hebben. Niettemin duikt in de film een
koningin van de Borg op die kan zeggen: Ik ben Borg. Zij is de optelsom
van het Borg-bewustzijn, de verpersoonlijking. Het staat me vaag bij dat
in een tv-aflevering deze truc ook wel eens is toegepast, maar nooit zo
ver uitgewerkt als hier.
First Contact is verder een rechttoe rechtaan sciencefictionfilm,
met spannende gevechten op de buitenkant van het schip (met
magneetschoenen) en een kalme subplot op de aarde van de 21ste eeuw. Let
ook op de grapjes. Zoals: "Oh, jullie zijn dus astronauten op een of
andere star trek" (letterlijk: sterrentocht), zegt Lily als
Picard haar uitlegt wat de Enterprise doet. Er zijn zelfs literaire
grapjes. Als Picard bijvoorbeeld tot inkeer is gekomen, zegt hij een
prachtig citaat op over Ahab's aanval op Moby Dick: "If his chest had
been a cannon, he would have shot his heart upon it." Oh, zegt Lily dan,
ik heb Moby Dick nooit gelezen. De grap is dat het helemaal geen correct
citaat is. In Melville's boek schiet Ahab zijn hart wel degelijk naar de
walvis: "As if his chest had been a mortar, he burst his hot heart's
shell upon it." Picard is geen Ahab, dat is wel duidelijk.
Star Trek: First Contact (1996, VS, Frakes), BBC1, 21.05-22.50u.