Mediagigant Bertelsmann zet met de overname van het tv-bedrijf RTL een strategische stap op weg naar het marktleiderschap in de wereld. Nu staat het Duitse bedrijf nog op de derde plaats.

Door WILLEM WANSINK

BERLIJN, 5 FEBR. Eindelijk heeft Thomas Middelhoff zijn zin. De energieke, 47-jarige bestuursvoorzitter van Bertelsmann uit het slaperige provinciestadje Gütersloh in Noord-Rijnland-Westfalen, heeft het helemaal voor het zeggen gekregen bij de commerciële televisie-combinatie RTL Group. Zevenenzestig procent van de aandelen RTL komt in handen van Bertelsmann. Daarmee heeft Middelhoff een belangrijke stap gezet op weg naar zijn uiteindelijke doel. Hij wil het Amerikaanse Disney passeren als het op één na grootste mediaconcern ter wereld, na het onlangs gefuseerde AOL Time Warner. In Europa is Bertelsmann al de grootste en een derde van de omzet wordt al in Amerika behaald.

Dit is een strategische stap in de geschiedenis van het bedrijf, die een duurzaam stempel drukt op de toekomst van Bertelsmann, liet een opgetogen Middelhoff vanochtend weten, nadat het nieuws was bekendgemaakt. "De positie van Bertelsmann als drijvende kracht in televisie, de markt van de toekomst, is verstevigd."

Door de aandelenruil met de investeringsmaatschappij Groupe Bruxelles Lambert, die een belang van 25,1 procent in Bertelsmann verwerft, is een beursgang van Bertelsmann op termijn mogelijk geworden.

Bertelsmann omvat 600 bedrijven in 58 landen en heeft 76.000 medewerkers in dienst. In het afgelopen boekjaar (dat tot 30 juni 2000 liep) behaalde het een omzet van 16,6 miljard euro. De RTL Group, waartoe het Nederlandse RTL 4, RTL 5 en een meerderheid in Veronica horen, zette ruim 4 miljard euro om. Tweeëntwintig procent van de Bertelsmann- dochter blijft voorlopig nog in handen van het Britse Pearson-TV, elf procent is in het bezit van particuliere aandeelhouders. De aan de beurs genoteerde RTL Group is een belangrijke speerpunt in de bedrijfsstrategie van Bertelsmann. Zij geldt als het pan-Europese antwoord op de Amerikaanse mediamacht van Hollywood en AOL/Time Warner. RTL is de belangrijkste concurrent van het samenwerkingsverband tussen de tv-producenten Leo Kirch, Silvio Berlusconi en Rupert Murdoch, die enorme stapels archieffilms en tv-programma's distribueren. Met het meerderheidsbelang dat Bertelsmann in RTL verwerft, wordt de tweede fase ingeluid van een bestendige overnamestrategie. Eerst werd de meerderheid van de aandelen van het Luxemburgse CLT-Ufa (eigenaar van de RTL- zenders) verworven door Burda en de Frankfurter Allgemeine Zeitung uit te kopen. Daarna volgde een akkoord met mede-eigenaar Westdeutsche Allgemeine Zeitung. En afgelopen voorjaar vond de fusie plaats tussen CLT-Ufa met Pearson-TV tot de succesvolle RTL Group. Terwijl CLT-Ufa de tv- en radiozenders inbracht, leverde Pearson-TV de inhoud (content) die voor bestuursvoorzitter Middelhoff van Bertelsmann onmisbaar is. Pearson is de grootste producent van tv-series en spelletjesprogramma's zoals Neighbours, Baywatch en The Price is Right.

Naast de RTL Group omvat Bertelsmann 75,9 procent van het tijdschriftenconcern Gruner + Jahr (met bladen als Stern, Brigitte, Geo en de Berliner Zeitung). Verder bezit het mediabedrijf boekenclubs, literaire uitgeverijen als Random House en Siedler, muziekuitgeverijen (BMG, RCA, Arista) en drukkerijen.

Lang heeft Middelhoff, die de helft van zijn werktijd in New York verblijft, Nederland links laten liggen. Maar met de RTL Group is Bertelsmann nu volledig eigenaar geworden van de Nederlandse RTL 4, RTL 5 en Veronica. Bovendien geldt Bertelsmanns Gruner + Jahr als een van de twee serieuze belangstellenden voor overname van de Libelle en de Margriet van VNU.