De stembusslag van dinsdag in Israël leidt vrijwel zeker tot een nederlaag van premier Barak. Een briljante soldaat die faalde als politicus.

Door onze correspondent SALOMON BOUMAN

JERUZALEM, 2 FEBR. "Ik ben niet depressief. Zo zit ik niet in elkaar." Ehud Barak weet dat hij weinig kans maakt om volgende week dinsdag te worden herkozen tot premier, maar hij blijft het beeld uitstralen van de leider die ver boven de 'politiek van de kleine mannetjes' staat, de mannetjes die maar niet inzien dat Barak met zijn vredesbeleid Israëls enige redder in de nood is. "De situatie is moeilijk", wil hij nog wel toegeven tegenover buitenlandse journalisten. Maar, laat hij vervolgens blijken met een glans van spot in zijn ogen, dat ligt aan degenen die hem niet willen begrijpen, en niet aan hem.

Barak (58), Israëls meest gedecoreerde soldaat die opklom tot chef- staf en in mei 1999 premier werd, heeft in de peilingen een hopeloze achterstand op Likud-leider Aron Sharon. Misschien had hij er beter voor gestaan als hij niet het slachtoffer was geworden van zijn egocentrisme. Als beroepssoldaat blonk hij uit, als politicus faalde Barak omdat hij niet met politici kan omgaan - ook als die noodzakelijke vredespartners zijn.

Oud-premier Shimon Peres werd daar het slachtoffer van. Nadat Barak twee jaar geleden Likud-premier Benjamin Netanyahu verpletterend had verslagen, moest Nobelprijswinnaar Peres als een klein kind afwachten welke post hij in de regering zou krijgen. De Arabische Israëliërs, die massaal op Barak hadden gestemd, werden eenvoudigweg genegeerd.

Ook de Palestijnse leider Yasser Arafat bleef lange tijd in de kou staan nadat Barak tot premier was gekozen. De vredespremier stopte zijn energie liever in pogingen om vrede te sluiten met Syrië - een bij voorbaat uitzichtloze missie omdat Barak had moeten inzien dat president Hafez Assad geen vrede zal sluiten zonder de toezegging dat Syrië mag terugkeren naar de oostelijke oevers van het meer van Tiberias. Daartoe was Barak evenwel niet bereid.

Toen hij zich daarop opnieuw tot Arafat wendde, deed Barak concessies die verder gingen dan ooit door Israël gedaan, maar die paradoxaal genoeg gevolgd werden door het uitbreken van de tweede Palestijnse intifada. Vorig jaar zomer liep het Israëlisch-Palestijnse vredesoverleg in Camp David vast omdat Barak wel ver, maar juist niet ver genoeg ging.

Barak stuurde aan op een volledige oplossing van het Israëlisch- Palestijnse conflict, maar hij besefte niet dat hij Arafat zo'n vredesakkoord niet kon opleggen zonder daarin een oplossing voor de status van Jeruzalem en het recht op terugkeer van Palestijnse vluchtelingen.

Het is deze paradox die Baraks geloofwaardigheid onderuit heeft gehaald. Omdat hij de laatste stappen voor vrede met Syrië en de Palestijnen niet zette - wat daarvan ook de redenen zijn - verloor Barak zijn stootkracht en daardoor ook zijn parlementaire meerderheid. De Israëliërs hebben zijn zigzagbeleid niet kunnen volgen. Ze zijn gek geworden van de tegenstelling tussen hoop op vrede en de pijn van terreur. Maar nogmaals: het zijn de 'kleine mannetjes' die niet inzien dat Barak de man van de toekomst is, legt de premier uit. Zijn woordvoerder kijkt verschrikt op als Barak wordt gevraagd of het niet zijn eigen schuld is dat hij vrede met Syrië en de Palestijnen door de vingers heeft laten glippen. Barak zelf laat zich niet zo gauw uit het veld slaan. Kleine foutjes? Misschien. Blunders? Geen sprake van! "We hebben de conceptie die het Israëlische volk van vrede heeft, volkomen veranderd", zegt hij zelfverzekerd. "Ik heb het roze filter voor de lens van de Israëliërs weggenomen". Dat roze filter is het filter van overmoed, waarmee voorgaande leiders beleid voerden ten koste van Israëls veiligheid en ten koste van talloze slachtoffers. Met gebalde vuisten en met onderdrukte tranen in zijn bruine ogen haalt Barak uit naar de leiders die na de oorlog van 1967 niet inzagen dat Israëls territoriale imperium onhoudbaar was. Had Moshe Dayan, minister van Defensie in die dagen, niet gezegd dat hij behoud van Sharm el-Sheikh (inmiddels teruggegeven aan Egypte) verkoos boven vrede? Had de verblinding onder premier Golda Meir eerder niet geleid tot de oorlog van 1973? Meer dan 3.000 soldaten sneuvelden. Daaronder Baraks beste vrienden - mannen die geslaagde leiders van het land of zelfs journalisten hadden kunnen worden.

Ook tegenstander Sharon hoort thuis in de galerij van de oude garde die kostbare fouten heeft gemaakt. Zijn verblinding leidde tot het 18 jaar durende militaire avontuur in Libanon - meer dan duizend soldaten werden als gevolg van deze blunder nodeloos ten grave gedrage. Sharon breidde de nederzettingen in bezet gebied uit om Palestijnse onafhankelijkheid te blokkeren. En, ten slotte, met zijn provocerend bezoek aan de Tempelberg/Al Haram al-Sharif op 28 september vorig jaar voorzag Sharon het Israëlisch-Palestijnse conflict van een gevaarlijke religieuze dimensie: die van de botsing tussen jodendom en islam.

Barak legt uit hij als premier het Israëlisch volk heeft gecontronteerd met de realiteit dat Israël in de 21ste eeuw niet meer als een koloniale mogendheid over het Palestijnse volk kan heersten. De Palestijnen zijn geen lieverdjes en Arafat is ook niet Baraks ideale buurman, maar er is "geen ander aternatief dan met deze mensen tot overeenkomst te komen". En als een vredesakkoord niet haalbaar is, moet worden gekozen voor eenzijdige afscheiding van de Palestijnen, zegt Barak. Ook als dat de ontmanteling van enkele geïsoleerde joodse nederzettingen in bezet gebied tot consequentie heeft.

Alleen een man als Barak die deze nieuwe realiteiten beseft, kan Israël de weg wijzen naar een betere en veilige toekomst, vat Barak samen. De tragiek van deze 'redder van Israël', zoals hij zich twee jaar geleden nog met succes afficheerde in de verkiezingen, is echter dat de kiezers het spoor kwijt zijn geraakt op zijn vredespad. Net geen vrede met Syrië, net geen vrede met de Palestijnen en een opbloeiende economie die is ingezakt door de jongste intifada. Vergeten ook de veelbelovende stap die Barak vorig jaar nog zette door het leger uit Libanon terug te halen. De ontgoochelde kiezers stemmen vermoedelijk op een nieuwe 'redder'.