MICHIEL HEGENER
De snelle ontwikkeling die het surfen per satelliet ineens doormaakt komt niet door speciale satellieten en satellietvloten - zoals AstroLink, SpaceWay, Teledesic en SkyBridge. Die moeten namelijk nog gelanceerd worden en grotendeels zelfs nog gebouwd. De voortstuwing komt uit een onverwachte hoek: de bouwers van de terminals voor de eindgebruikers.

De prijs van een klein interactief satellietgrondstation, vaak VSAT genoemd, is de laatste tien jaar met een factor 20 50 gedaald tot een paar duizend gulden, en VSATs gebruiken gewone, al lang en breed gelanceerde satellieten. Gevolg: de twee grootgrutters van Europese satelliettelevisie, Eutelsat en SES/Astra, kunnen zich ineens profileren als leveranciers van internetverbindingen voor eindgebruikers, en doen alsof ze dat altijd al van plan waren. Kaart in je pc, schoteltje op het balkon en met megabits per seconde zoef je het web over (zie o.a. www.web-sat.com en www.tiscsat.com). Alleen kost het nog altijd veel.

Eutelsat en SES hoefden zelf nauwelijks maatregelen te nemen, maar nu doen ze dat wel. Alsof ze toch lichtelijk bevreesd zijn voor de speciale vloten die eraan zitten te komen, hebben beide concrete plannen gelanceerd voor satellieten die zijn 'geoptimaliseerd voor internet'. Technisch gaat het niet om hoogstandjes. Vorige maand besloot Eutelsat om een e-BIRD te laten bouwen die rekening houdt met de asymmetrie van internetverkeer (de gemiddelde gebruiker ontvangt veel meer bits dan hij verstuurt). Verder krijgt e-BIRD een batterij spotbeams in plaats van één grote schotelantenne, zodat verschillende gebruikers, mits binnen het bereik van verschillende spotbeams, dezelfde frequentie kunnen gebruiken. Uiteindelijk scheelt dat in de prijs. Dat geldt ook voor een andere truc die je met spotbeams kunt uithalen: de zendcapaciteit van de satelliet kan dynamisch over de beams worden verdeeld. Als de vraag in Moskou omhoogvliegt omdat de abonnees daar wakker worden, kan zendenergie van de beam op Nederland eraf omdat iedereen hier dan nog slaapt. SES ligt een beetje voor op Eutelsat, want in december wil SES de 1-K satelliet, met zestien spotbeams, door een Russische Protonraket naar de geostationaire baan laten brengen. Met 5250 kilo is 1-K de zwaarste communicatiesatelliet ooit in Europa gebouwd, en dat geeft in meer dan één opzicht aan hoe gewichtig internet per satelliet is voor SES. De eindgebruiker krijgt signalen met 38 megabit/s in de Ku band (rond de 11 gigahertz) waar satelliettelevisie ook gebruik van maakt, en zendt terug in de Ka-band (rond de 30 gigaherz) met snelheden tot 2 megabits bij een schoteldiameter van 120 cm. Met kleinere schotels gaat het wat trager. De Ka-band is technisch lastiger dan de Ku-band (Eutelsat komt pas in 2002 met Ka-band, SES werkt er al een half jaar mee op de 1-H satelliet), maar heeft als voordeel dat er veel meer spectrum beschikbaar is dan in de stampvolle Ku-band. En er zal veel spectrum nodig zijn als tienduizenden gebruikers tegelijk hun e-mail naar de satelliet sturen. 1-K kan er maximaal 600.000 tegelijk bedienen.

Probleem voor SES en Eutelsat blijft wel dat het succes van deze projecten in hoge mate afhangt van de prijs van de grondstations. Nu is internet per satelliet voor eindgebruikers een niche (7 procent van het huidige SES verkeer). Opmerkelijk is dat SES en Eutelsat beide overeenkomsten hebben met terminalbouwers (SES met Norsat en ND SatCom, Eutelsat met Nera) en daarmee niet echt bij hun leest blijven. En beide zijn druk om één zendstandaard geaccepteerd te krijgen, want anders krijg je nooit massaproductie en lage prijzen. Direct Video Broadcasting - Return Channel via Satellite gaat de standaard heten. DVB-RCS - misschien toch iets om te onthouden.

(www.eutelsat.com en www.ses-astra.com)

Veel gestelde vragen TV Plus