Van een regulier politieonderzoek naar criminaliteit onder asielzoekers, kan niet zomaar wetenschappelijke onderbouwing worden verwacht, stellen onderzoekers.

Door onze redacteuren MARGRIET OOSTVEEN en BRAM POLS

ROTTERDAM, 26 JAN. Voordat staatssecretaris Kalsbeek haar mening over het Groningse asielzoekersrapport gaf, raadpleegde ze de 'eigen' wetenschappers van justitie: het Wetenschappelijk Onderzoeks en Documentatie Centrum (WODC), dat bij het ministerie hoort maar "helemaal onafhankelijk" is. Dat zegt het hoofd van het WODC, Wout Buitelaar, die ter advisering van de staatssecretaris een notitie schreef. Citeren daaruit wil hij niet, maar Buitelaar zegt het onomwonden genoeg: "Deelnemers aan een damwedstrijd in Kampen zijn crimineler dan de gemiddelde inwoners op de Veluwe. Dat is ongeveer de strekking van het rapport."

Buitelaars grootste bezwaar is dat twee onvergelijkbare groepen zijn vergeleken. "Als je een selectie van de Groningse bevolking neemt, dan moet die in leeftijdsopbouw, geslacht en sociaal-economische omstandigheid overeenkomen met de groep asielzoekers." Dat maakt het onderzoek volgens Buitelaar "onbetrouwbaar": "De vraag blijft onbeantwoord of asielzoekers crimineler zijn, en zoja crimineler dan wie."

Volgens G. Engbersen, hoogleraar sociologie aan de Rotterdamse Erasmus Universiteit, is al uit eerder onderzoek wel gebleken dat asielzoekers gemakkelijk in een crimineel circuit terecht kunnen komen. Enerzijds omdat zij veelal een jaar of twee in de procedure zitten en uit verveling nauwelijks weten wat ze moeten doen, anderzijds omdat hun bestaan uiterst sober is. Volgens hem maken misdaadsyndicaten daar gebruik van door ze in te zetten voor diefstal en inbraak. Met name Joegoslavische jongeren zijn daar gevoelig voor. Volgens Engbersen zijn de zorgen die uit het rapport van de Groningse politie spreken dan ook terecht, ook al zet ook hij vraagtekens bij de wetenschappelijke nuances van het onderzoek.

Ook Buitelaar stelt met nadruk dat de politie zelf niet veel te verwijten is, omdat nooit de pretentie heeft bestaan een wetenschappelijk onderzoek te doen. "Ik kan me voorstellen hoe de politie zich voelt. Twee functionarissen zijn gewoon begonnen met iets dat hoe dan ook aandacht behoeft, en hebben er nooit zoveel gewicht aan willen geven als het nu krijgt." Het echte probleem is het publieke debat over een geheim rapport geweest, zegt Buitelaar: "Ik noem dat woordescalatie".

Ook A. van Kalmthout, hoofddocent straf- en vreemdelingenrecht van de Katholieke Universiteit Brabant heeft zich al eerder verbaasd over de uitlatingen van Wallage. Na lezing van het rapport zei hij gisteren dat het hem was opgevallen dat asielzoekers in Groningen zich vergeleken met Groningers zelf zo weinig schuldig maken aan zware overtredingen, zoals wapenbezit. Volgens hem zou Wallage zich dus vooral met de autochtone Groningers zelf moeten bezig houden. Hij wees er op dat twee jaar geleden onderzoek is gedaan naar criminaliteit onder illegalen in Rotterdam en Amsterdam. Het bleek volgens hem dat die wel meevalt. Bovendien bestonden de misdrijven "vooral uit zwartrijden, wildplassen en in mindere mate winkeldiefstal."

Toch neemt de voorzitter van de Politievakorganisatie ACP, drs. J. Vogel, de inhoud van het rapport zeer serieus. Hij zei gisteren naar aanleiding van de bevindingen uit het rapport dat "de koe nu bij de horens moet worden gevat." Hij vindt dat de politie gebruik moet kunnen maken van vingerafdrukken die asielzoekers bij binnenkomst in Nederland moeten afgeven, en die zijn opgeslagen in het computersysteem HAVANK. Tot dusverre wordt dat als onrechtmatig beschouwd.

Moedwil of misverstand, overschatting en onderschatting van criminaliteit onder allochtonen. Zo heet het artikel dat W. de Haan, hoogleraar criminologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, een paar jaar geleden met zijn collega Frank Bovenkerk schreef in het Tijdschrift voor Criminologie. Tal van redeneerfouten in het publieke debat over en in het onderzoek naar het onderwerp werden er opgesomd. Het enige dat dit asielzoekersrapport biedt, zegt De Haan, zijn indicaties over oorzaken voor criminaliteit onder asielzoekers. "Wat ontbreekt is een analyse van de huisvesting, procedures voor en bejegening van asielzoekers. Daar zou het debat over moeten gaan." Volgens De Haan zegt het rapport alleen iets over de beheersproblemen binnen de grote asielzoekerscentra. "En dat zegt meer over die inrichtingen dan over de asielzoeker."

Zie ook:

Kabinet kraakt asielzoekersrapport (25 januari 2001)

( a d v e r t e n t i e s )