T V V O O R A F :
Een leven als een opera
KASPER JANSEN
Morgen is het de honderdste
sterfdag van componist Verdi, die op 27 januari 1901 in Milaan overleed.
Operagezelschappen, orkesten en omroepen maken overal ter wereld van die
herdenking een Verdi-jaar of een Verdi-dag. De Verdi-week van de Avro
besluit dit weekeinde met enkele belangwekkende uitzendingen.
Morgenmiddag is er een herhaling van de prestigieuze tv-registratie van
La traviata, vorig jaar gemaakt op diverse locaties in Parijs,
waar de opera zich afspeelt. Zubin Mehta dirigeert, de hoofdrollen zijn
voor Eteri Gvazava en José Cura. Morgenavond zendt de NPS via
Radio 4 rechtstreeks de matinee in de Metropolitan Opera in New York
uit: Aida, gedirigeerd door James Levine met Deborah Voigt in de
titelrol en Luciano Pavarotti als Radames. Zaterdagavond zijn er op
radio en tv vier uitvoeringen van het indrukwekkende en aangrijpende
Requiem van Verdi, vanuit Milaan (Klara, België), Berlijn
(Arte), Cardiff (Muzzik) en via de Duitse zender NDR.
Het zien en beluisteren van La traviata, Aida en het
Requiem is een goede voorbereiding op de documentaire Giuseppe
Verdi: een leven als een opera die de Avro zondagavond uitzendt.
Niet alleen is Verdi's leven te beschouwen als een opera, een belangrijk
deel van de documentaire gaat over Giuseppina Strepponi, Verdi's tweede
echtgenote. Haar levensverhaal vertoont weer overeenkomsten met dat van
Violetta, de hoofdpersoon in La traviata, gebaseerd op het waar
gebeurde liefdesverhaal La dame aux camélias dat
Alexandre Dumas fils schreef over zijn tragische affaire met Marie
Duplessis rond het jaar 1840 in Parijs.
Met het sociaal-realistische verhaal van La traviata legde Verdi
de basis voor het latere 'verismo', het felle realisme in de Italiaanse
opera dat in de opera's van Mascagni, Leoncavallo en vooral Puccini
nieuwe hoogtepunten zou bereiken. La traviata betekent letterlijk
vertaald 'de verdoolde', de Italiaanse term voor vrouwen die van het
rechte pad afwijken. Zoals Marie Duplessis zich verhuurde aan rijke
minnaars, zo deelde de sopraan Giuseppina Strepponi, voor haar
verbintenis met Verdi, het bed met mannen van wie zij gunsten nodig had
ten behoeve van haar operacarrière. Duplessis stierf jong aan de
tering, Strepponi, die in Verdi's Nabucco had gezongen, werd oud.
Maar ze moest jarenlang een liefdesrivale naast zich dulden: Teresa
Stolz, onder andere de titelrolvertolkster bij de Italiaanse
première van Aida. En dan roert deze documentaire nog de
kwestie aan van Verdi's geadopteerde dochter. Het vader-dochterthema
komt ook voor in Verdi-opera's als Simone Boccanegra en
Rigoletto.
Zo traceert de documentaire, met een mix van historische foto's,
nagespeelde scènes en beelden uit Verdi's leven, zijn liefdes en
zijn sterven als een operaverhaal. Maar voor de ware operaliefhebber is
dat geen nieuws, opera gaat immers altijd over leven, liefde en dood.
La traviata, zaterdag, Ned.1, 11.50-14u. Giuseppe Verdi: een
leven als een opera, zondag, Ned.1, 18.29-19.29u. Aida,
zaterdag, Radio 4, 19.04-23.00u.