Gouwe vogels
MARKUS MEULMEESTER
Hippietaal. Hoe ging dat dertig
jaar geleden ook al weer? Was het niet gewoon een dieventaaltje onder
gebruikers van hasj en ander geestverruimend materiaal? Precies! Een
jongen heette 'vogel', een meisje 'chick' en men sprak elkaar aan met
het universele 'Hé man'.
Sinds vorige week dinsdag de cd met het beste van de Paranoia Radio
Show uit het radioprogramma VPRO-vrijdag uit 1970 te krijgen
is, behoort een tripje naar dat taalgebruik tot de mogelijkheden. Er
kwam voor het maken van deze radiostrip met de twee langharige en
werkschuwe hippies Jan en Berry in het magisch centrum van Amsterdam wel
wat kijken; stemmen moesten worden omgevormd en een uur improvisatie
werd tot vijf vijftien minuten ingedikt. Bijna alle onderwerpen uit die
jaren kwamen aan de orde: drugs, muziek, jeugdwerk, generatiekloof,
macrobiotiek, meditatie, engagement en Marcuse's model van repressieve
tolerantie.
De presentatie van de cd viel vorige week samen met de viering (intiem
personeelsfeestje) van het 25-jarige vaste dienstverband van de VPRO-
programmamakers Jan Donkers en Wim Noordhoek, destijds medewerkers en
bedenkers van de strip. Zij kregen de eerste exemplaren uit handen van
de Utrechtse cultuurhistoricus en hoogleraar Hans Righart o.a. bekend
van het boek De eindeloze jaren zestig (1995). Righart - gekleed
in een tamelijk nieuw T-shirtje van het pop-orkest Steely Dan - stak
zijn bewondering voor de Paranoia Radio Show niet onder stoelen
of banken. Het programma was volgens hem vergelijkbaar met de absurde en
neurotische strips van de Amerikaanse tekenaar Robert Crumb. Ook
hoofdredacteur Radio bij de VPRO Arend-Jan Heerma van Voss bejubelde de
strip en noemde Donkers en Noordhoek 'gouwe gozers' met 'vibratie' en
'veel ideeën'. Bevreemdend is dat niet omdat hij in die tijd in de
strip zelf de meeste bijrollen speelde.
Volgens Righart hingen jonge luisteraars aan de radio om vervolgens naar
het voorbeeld van Jan en Berry "parasitaire humor" te bedrijven die
vergelijkbaar is met uitdrukkingen die veel jongvolwassenen tegenwoordig
overnemen uit het televisieprogramma Jiskefet.Wie nog niet zo
lang geleden Wim de Bie hoorde en zag als oudere jongere Robbie Kerkhof,
gekleed in lange groene legerjas en rotte voortanden, krijgt een indruk
van taal die ook op de cd te vinden is: weet-je-wel, te mad man,
doorgetripte vogel, lekkere thee, freak-out, te gek, flippen,
konijnenkeutel in een zilverpapiertje en move.
Afgezien van de briljant suggestieve radiotitel komt zelfs na twee keer
beluisteren (toch nog 136 minuten) van de zes melige hoorspelletjes geen
enkel jaren zestig gevoel terug. Het is niks en blijft twee keer niks.
Maar misschien moet je er een grote joint bij opsteken.
Het beste van de Paranoia Radio Show uit 1970 op cd: 32,50 gulden,
verkrijgbaar bij de VPRO-publieksservice.