B E E L D :
Leedvermaak
Maarten Huygen
Humor op de Japanse tv: wc-
sjoelen. Een camera hangt schuin achter een wc in een buitenhokje. Zodra
een voorbijganger er nietsvermoedend op gaat zitten, wordt hij met pot
en al naar buiten gekatapulteerd. Een groepje mensen bezemt het
lanceerpad voor de glijdende wc glad in de hoop dat de pot op een soort
roos aan het einde terecht komt. Onderwijl probeert de verraste wc-
zitter in razende vaart zijn broek op te trekken.
Ivo Niehe liet het zien in de gebruikelijke verzameling exotica aan het begin van zijn
TV-show. Andere simpele Japanse grap: een man die
nietsvermoedende voorbijgangers plotseling in het gezicht schreeuwt. Die
schrikken dan hevig. Mensen lieten alles vallen wat ze in handen hadden.
Een serveerster liet haar schotel door de lucht vliegen. Hij nam veel
vrouwen te grazen. Niemand die boos werd. Geen man vatte het plan op om
de boeman even te gaan verbouwen. Iedereen schrok beleefd en probeerde
zich snel weer in de plooi te krijgen. Japanners moeten het leuk vinden
om die plotseling uitbrekende schaamte afgedekt te zien worden. Sadisme
gepaard aan grote beschaving. Ook de Nederlandse tv heeft haar afdeling
grappig leedvermaak en mij blijkt enig sadisme niet vreemd te zijn. Ik
beken dat ik regelmatig moest lachen om Banana Split, waar Ralph
Inbar bekende Nederlanders in verlegenheid brengt. Uit de oude doos van
herinneringen: de nietsvermoedende tv-maker die zijn videoband met
interview moet inleveren bij de Italiaanse douane. Catharine Keyl zit in
een restaurant met een man die de andere gasten zogenaamd onder hypnose
brengt en dan hun portemonnees gapt. Zenuwachtig legt ze de portemonnees
weer terug bij de slapende eigenaars. Wij, de kijkersmassa, weten wat
het slachtoffer niet weet. Een Amerikaanse variant bij Banana
Split: mannen die aan de balie wachten terwijl hun auto door een
parkeerwacht uit de garage wordt gehaald, zoals dat in Amerika gaat. Het
verbouwereerde gezicht van de auto-eigenaar komt in beeld, terwijl uit
de parkeergarage slip-, rem- en botsgeluiden gieren. Ongeloof,
hardnekkige beleefdheid en woede strijden om voorrang. Dat vond ik het
leukste idee, de man en zijn auto. Ik moet zelfs hardop lachen. Dat komt
zelden voor en ik geef toe het niet mijn edelste gevoelens zijn. Youp
van 't Hek maakt ook ruim gebruik van leedvermaak maar weet die
gevoelens om te buigen tot empathie. Zijn collega Hans Teeuwen houdt het
meer bij sadisme alleen en bij jongere leeftijdsgroepen slaat dat meer
aan. Bart de Graaf van jongerenomroep BNN, ook sadist, maar nu hij ouder
wordt, doet hij het minder. Volgens Freud is humor agressie en die hoort
bij de jeugd. Leedvermaak is het belangrijkste ingrediënt van
thuisvideo-programma's als De Leukste Thuis of het hier vertoonde
America's funniest homevideo's. Rare huisdieren en veel vallende
kinderen, vaak met letsel vrees ik, terwijl pa ijskoud door blijft
filmen. De huisvader die zijn vrouw, klemgezet in de afwasmachine, niet
eruit haalt maar in plaats daarvan de videocamera gaat halen. Misschien
was het geënsceneerd.
Apart was Frans Bromet gisteren die in Algemeen Belang van binnen
uit het routineuze verloop van een ontruiming volgde van het flatgebouw
De Zwarte Madonna in het Haagse centrum. Typisch Den Haag: na vijftien
jaar wil een megalomane wethouder weer afbreken. Krakers hielden de
leegstaande winkelverdieping bezet en Bromet volgde het kat- en muisspel
met de politie. Hij werd ook zelf gearresteerd en vastgehouden. Eerst
werd er een lint voor het gebouw gespannen en politiemannen stonden op
wacht. De krakers mochten er niet uit. Pas 's avonds, in het donker kwam
de Mobiele Eenheid de deur openzagen. Waarom zo laat? Waren er geen
bedden vrij in de cel? Interessant was de zenuwachtige lacherigheid van
de kraaksters die zich in dekens warm hielden. Was het angst, maakten ze
zich vrolijk over het gezag of over zichzelf in een benarde situatie? Ik
zag ook lachende agenten. Wie had leedvermaak over wie?