E-wonder te Usquert

Overdag zit Ben Woldring (15) op school. 's Avonds belt hij met de bazen van telecombedrijven. Hij heeft een bedrijf, Bencom, dat tien miljoen waard is. Zijn ouders zijn de belangrijkste werknemers. 'Ze kunnen nog zo hard schreeuwen, ik heb er toch het meeste verstand van.'

Daniela Hooghiemstra

Voorbij de stad Groningen voert een schijnbaar oneindige lege vlakte van gras en klei noordwaarts naar het dorpje Usquert. De boerderijen, vanouds de onderkomens van de door landaanwinning en aardappelteelt rijk geworden herenboeren, zijn er groot en statig.

Ben Woldring (15) uit Usquert vond nieuw goud: op internet. Op zijn dertiende ontwierp hij een website die voor iedereen persoonlijk uitrekent welke van de talloze telefoonbedrijven het goedkoopste tarief heeft. In twee jaar tijd werd de scholier een van de succesvolste internetondernemers in Nederland en lieveling van de telecomindustrie. De waarde van zijn bedrijf, Bencom, wordt geschat op rond de tien miljoen gulden.

Op congressen in binnen- en buitenland vertelt Ben aan managers, drie keer zo oud als hij, hoe je dat doet, internetmiljonair worden. Wat Ben betreft, is het niet moeilijker dan zeg, bouwen met lego. Vijf jaar geleden sleepte hij als tienjarige nog het certificaat 'lego bouwmeester' in de wacht. Je hebt een leuk idee, 'a Ben Woldring idea', zoals Ben zijn vondsten noemt in het logo boven zijn sites, en dat voer je uit.

Telecombedrijven geven hem wekelijks hun laatste bedrijfsnieuws en tarieven door en adverteren op zijn site, Bellen.com, die dagelijks rond de vijfduizend bezoekers trekt. Wie een mobiele telefoon wil aanschaffen, kan op die site zijn belgedrag intoetsen voor een advies over de goedkoopste aanbieder. Twee andere service-sites van Ben over telefonie en internet zijn samen nog eens goed voor 2500 bezoekers per dag. Bencom bestaat vooral van de inkomsten uit advertenties op de sites. Een kleine advertentie op de voorpagina kost al snel vijfduizend gulden per maand. Volwassen telecommanagers zien in Ben een gelijkwaardige zakenpartner, zeggen ze. "Je hebt meteen het gevoel van: dit is geen schooljongen, maar een ondernemer", zegt bijvoorbeeld vice- president sales van Ericsson, P. Grotenboer. "Je merkt al snel dat hij weet waar hij over praat."

Ben is niet het type 'computernerd'. Computers hebben hem eigenlijk nooit bijzonder geïnteresseerd. Pas toen hij merkte dat er handel mee viel te drijven, vond hij het leuk worden. Ben zit in 4 VWO, heeft rood haar, sproeten en een kwajongenslachje dat als hij praat bijna niet van zijn gezicht verdwijnt. Zijn guitige uitstraling contrasteert met de onverstoorbaarheid waarmee hij zijn verhaal vertelt. Zonder een spoor van verveling herhaalt hij wat hij in interviews en tijdens presentaties voor bedrijven al tientallen keren heeft verteld. Hoe hij ontdekte dat je sinds de liberalisering van de telecomindustrie honderden guldens kunt besparen op je telefoonrekening. Hoe hij met een handboek uit de bibliotheek een website ontwierp met als onderwerp die beltarieven. En hoe de Vara hem met een uitnodiging om een en ander uit te leggen op tv, in één klap beroemd maakte. In zijn autobiografie 'Ik Ben internet-ondernemer', die vorig jaar is verschenen, vertelt Ben in de hoofdstukken 'Ben geboren', 'Ben in bedrijf' en 'Ben in beeld' hoe hij het allemaal heeft gedaan. Hij geeft ook tips: "Denk mee met de partijen met wie je zaken doet. Neem snel besluiten en voorkom oeverloos overleg. Reageer snel en adequaat op e- mail. Laat je niet ontmoedigen en ga gewoon door als je in je idee gelooft."

Onderhandelen

"Wat hier gebeurt, is een wonder" had Bens vader, Jan Woldring (57), ex-docent op een naburige basisschool en verzamelaar van kunst en antieke klokken, over de telefoon aangekondigd. Jan Woldring, die al een paar jaar gestopt was met werken, is hoofd pr van zijn zoon en enig kind. Talloze interviews, tv-optredens en presentaties heeft hij al voor hem geregeld. Als hij over Ben vertelt, is hij niet te stoppen. Achter zijn enthousiasme schemert nog altijd iets van verbazing: ja, zijn zoon is, zo jong als hij is, toch echt heel bijzonder.

De familie is afgelopen herfst op uitnodiging van telecomgigant Ericsson eerste klas naar Monaco gevlogen voor een congres, vertelt Jan. "Nou, je had Ben moeten zien. Die zaal met telecombazen hing aan zijn lippen." En laatst, op de nieuwjaarsborrel van de Groningse Kamer van Koophandel werd Ben speciaal welkom geheten, in één adem met de burgemeester en de commissaris van de koningin. "Dan denk je dus echt: wat gebeurt hier allemaal?" Onlangs zijn er twee ambtenaren van het ministerie van Justitie langsgeweest in Usquert. "Ze wilden Bens visie horen op de bestrijding van cybercrime." Binnenkort reist de familie af naar Tallinn op uitnodiging van de Estlandse minister van Transport.

Bens moeder, Jeanet Woldring (51), heeft vorig jaar haar baan als lerares op een basisschool opgezegd om bij Bencom in dienst te treden als directeur. Als Ben op school is, doet ze de boekhouding en beantwoordt e-mails. Een schoolvriendje van Ben helpt als 'freelancer' de sites van Bencom up to date te houden. Maar de écht belangrijke zaken, zoals onderhandelen over advertentietarieven, doet Ben zelf als hij uit school komt.

Ben was altijd al bijdehand als het ging om voordeeltjes halen en spullen verkopen, zegt hij zelf. "Als er een of andere prijzenactie was, deed ik altijd twee keer mee", zegt hij. "Eén keer vanuit hier, en één keer vanuit het huis van mijn oma." Ben won vaak. "Winnen zit mij in het bloed", zegt hij. Op een prikbord in zijn kantoor hangen de gelukwensen voor het nieuwe jaar van de hele internet- en telecomwereld. De managers van Ericsson, Libertel, UPC, KPN, Tele-2, Worldcom, Ben kent ze allemaal. " Je moet je contacten onderhouden", weet hij. "Zodra hij uit school komt, gaat hij met iedereen bellen", vertelt zijn vader. "De nieuwste ontwikkelingen bespreken."Ben laat zien hoe zijn 'Belwijzer' werkt. U belt vaak naar Spanje? Ben toetst 'Spanje' in. Binnen een paar seconden verschijnt er een lijstje op het scherm. Kijk, zegt Ben, je kunt het beste bellen via Net Net, die biedt met 12 cent per minuut de goedkoopste verbinding. Via een knop kun je je meteen aanmelden. Ben krijgt voor zo'n aanmelding van Net Net een vast bedrag aan commissie. Maar zijn adviezen zijn onafhankelijk, onderstreept hij. Want daarmee trekt hij bezoekers, en die bepalen weer de tarieven die hij beurt voor advertenties.

Als Bencom wordt verkocht, zou dat vele miljoenen guldens opleveren. "Maar we piekeren er nog niet over om dat te doen", zegt Jan "Ben zou daar heel ongelukkig van worden." Geld verdienen vindt Ben leuk, zegt hij zelf, maar het hebben doet hem niet zoveel. "Ik ben niet koopziek. Op speciale computerapparatuur na, koop ik niet meer dan andere kinderen van mijn leeftijd. " Bens salaris uit de onderneming komt op een spaarrekening waar hij alleen aan komt in overleg met zijn ouders. Verder krijgt hij van zijn ouders gewoon zakgeld. "Ik hoef misschien wat minder lang te discussiëren over de vraag of een stereo vier- of vijfhonderd gulden mag kosten. Maar ik haal het niet in mijn hoofd om er één te kopen van tweeduizend."

Bens moeder is statutair directeur van Bencom omdat Ben die functie op zijn leeftijd nog niet mag bekleden. Maar in de praktijk is Ben, die de functie heeft van commercieel directeur, de baas. Ben: "Als ik iemand korting wil geven, ga ik dat niet eerst met mijn ouders bespreken. In deze branche moet je snel reageren, anders gaat het aan je neus voorbij. Ik heb dit bedrijf opgericht, ik bepaal wat er gebeurt. Mijn ouders kunnen nog zo hard schreeuwen, ik heb er toch het meeste verstand van." Bens ouders schreeuwen zelden. Jan: "Wij geven feedback waar dat nodig is, maar Ben is de leider. Dat heeft hij afgedwongen. Ik ben aardig gewend om de touwtjes in handen te hebben, maar als ik zie dat Ben het beter weet, laat ik hem zijn gang gaan." Ben: "Ik ben niet opgegroeid in een sfeer van: hij of zij is de baas. Ik bel op zaterdagavond ook rustig een of andere hoge directeur op om even iets te bespreken. Daar heeft hij dan zelf meestal ook wat aan." Ben is blij dat zijn ouders hem helpen, zegt hij. "Als ik hier alles zelf moest doen, zou ik nooit meer een middag naar de stad kunnen, of op werkweek." Maar zijn moeder kan niet alles wat hij kan. "Ze mag geen programma's gaan veranderen. Alles is gebouwd in de taal die ik begrijp. Als ze een fout maakt, is het weg." Laatst nog speelde zich een klein bedrijfsdrama af in huize Woldring. Terwijl Ben op pianoles zat, wiste zijn moeder per ongeluk een bestand. Ben: "Een heel forum weg. Toen was ik echt pissig. Waarom ga je daar nou aan zitten als je dat nooit eerder hebt gedaan? Maar ja, daar leert mijn moeder alleen maar van."

Jeanet: "Op die momenten is het moeilijk om werknemer en moeder tegelijk te zijn. Als werknemer is zo'n ongelukje geen ramp. Maar als moeder! Ik had zo'n medelijden met hem. Hoe kan ik hem dit nu aandoen, dacht ik steeds." Toch vindt Jeanet het leuk om bij Bencom te werken. "Ik dacht eerst dat ik het contact met collega's zou missen, maar via de e-mail heb ik nu meer contacten dan ooit. "Ze is er zeker ingegroeid", zegt Ben. "Ach ja, het is maar met wie je dat vergelijkt", zegt Jeanet. Nee, haar ambities kan ze niet echt kwijt in deze baan, maar dat hoeft ook niet. "We zijn ook niet de jongsten meer", zegt Jan. "We waren toch al een beetje aan het afbouwen."

Discotheek

Ben was een laat geschenk. "Mijn ouders waren erg blij met mijn komst want ze hadden heel lang op een kind moeten wachten", schrijft Ben in zijn autobiografie. "Ik doe het voor Ben", zegt Jeanet, "dat is mijn drijfveer. "

In een paar jaar tijd hebben Jan en Jeanet in plaats van een kind een zakenman in huis gekregen. Jeanet: "Het is geleidelijk gegaan." Jan: "Hij kan het aan, hij is heel evenwichtig." Jeanet: "Dat is hij altijd geweest. Hij heeft vroeger ook nooit kwajongensstreken uitgehaald." Jan: "Die evenwichtigheid heeft hij van zijn moeder. Als ik dat vergelijk met mijn jeugd, tsjonge jonge. Appels stelen, dat soort dingen." Ben: "Ha, ik zie mij hier al appels stelen. " Jan: "We hebben eigenlijk nooit conflicten. Hij heeft nog niet de behoefte om naar discotheken te gaan. Hij gaat naar schoolfeesten en is dan op tijd thuis. Jeanet heeft hem laatst naar een concert van de Vengaboys gebracht, tijdens een vakantie in Zwitserland. Dat vond hij wel mooi." Ben: "Ik zou niet weten waar ik met mijn ouders ruzie over zou moeten krijgen. Ik ga niet roken, dat weet ik zeker." Jan: "We willen wel dat hij ons wat meer uitlegt. Als hij uit school komt, duikt hij vaak meteen achter de computer. Dan zit Jeanet nog met allemaal vragen. Ik vind ook dat hij soms wat primair reageert. Zitten we aan tafel, rent hij ineens naar de telefoon. Dan zeg ik: hee, terugkomen. Eerst even de maaltijd afmaken."

Ben is down to earth gebleven, verzekert zijn vader. De conrector van Bens school, Lieneke de Haan, bevestigt dat. "Hij is een gewone leerling die meedoet in de groep zonder haantje de voorste te zijn", zegt zij. "Hij is bijzonder door wat hij kan, niet door hoe hij zich gedraagt." Ben is niet brutaler dan andere kinderen, zegt De Haan. "Als je hem aanspreekt op de gang, heeft hij zelfs nog wel eens de neiging tot blozen." Maar zakelijk heeft Ben van onzekerheid weinig last. Moeiteloos analyseert hij de situatie van de internetindustrie en licht hij zijn eigen bedrijfsstrategie toe. Ja, hij kent de valkuilen van zo jong succesvol zijn. "Ik moet oppassen voor mensen die op mijn succes willen meeliften", zegt hij. Nee, Ben heeft niet te lijden gehad van de grote dotcomcrisis van het afgelopen jaar. Integendeel, hij draaide het afgelopen jaar beter dan ooit. "Ik ben gelukkig niet afhankelijk van verkopen via het internet. Dat loopt nog altijd moeizaam. En ik heb weinig personeel, dus weinig kosten. Als ik hoor van bedrijven die acht miljoen euro nodig hebben om nog een half jaar te kunnen draaien, denk ik: hoe is het mogelijk?" Aan de nieuwsberichten uit de telecomwereld die Ben meldt op zijn site, voegt hij "zijn eigen visie" toe, zegt hij. Het bericht dat KPN stopt met de tikkenteller - veel gebruikt in studentenhuizen - bijvoorbeeld, sluit hij af met het advies om het abonnement bij KPN op te zeggen en naar een bedrijf te gaan dat gebruikers via een code aparte rekeningen stuurt. Nee, Ben krijgt na zo'n bericht geen boos telefoontje van KPN, zegt hij. "Ze moeten mij wel gelijk geven. Wat er staat, is klinkklare waarheid."

Dat gelijk geven, dat hebben Bens ouders dus ook moeten doen. Jan: "Wij waren in het begin een remmende factor. Ik zei vaak: kom nou toch eens achter die computer vandaan. Maar als Ben iets wil, zet hij door. Als hij 's middags op school zat, belden hier directeuren van telecombedrijven die zeiden: die jongen begrijpt de materie, laat hem zijn gang gaan." Ben begreep de materie, zijn ouders niet. Daar zat hem het probleem. Jan: "Ik kan nog niet eens een e-mail versturen. Dus als wij kritiek hadden, riep hij: 'jullie weten er niks van'." Jan en Jeanet capituleerden.

Het zakelijk instinct heeft Ben van zijn vader, zegt zijn vader. "Het ondernemerschap zit ons in het bloed. Mijn ouders hadden een bakkerij, een kruidenierszaak en een café in Westeremden. Een goudmijntje. Maar tijd voor een gezinsleven was er niet." Dat stimuleerde Jan niet om ook in zaken te gaan. In plaats daarvan werd hij onderwijzer op een basisschool en gebruikte hij zijn koopmanstalent in zijn vrije tijd, zegt Jan: met het verzamelen van antieke klokken en schilderijen. "Ik heb altijd het avontuur gezocht. Dingen gekocht waar anderen de waarde nog niet van in zagen. Net als dit huis, dat kocht ik in 1976 voor een appel en een ei. Iedereen verklaarde mij voor gek. Dat onderhoud! Ik heb alles met mijn eigen handen gerestaureerd. Zien wat anderen niet zien en durven. Dat heeft Ben ook gedaan. Hij was er op het juiste moment en nam de juiste beslissing."

Uniek

Ben is succesvol in zaken, presteert behoorlijk goed op school, speelt leuk piano en kan ook nog aardig tennissen en zeilen. Op school is hij populair en zijn succes heeft hem niet blasé gemaakt. Is er volgens zijn ouders ook iets dat Ben niet kan? "Fluiten", zegt zijn vader met een vertederd lachje. "Ben kan niet fluiten." Maar verder? Dat is moeilijk. "Ik vind hem heel wijs voor zijn leeftijd en hij is ook goed in sport. Ik wil niet zeggen dat Ben een ideaal kind is, maar hoe zal ik het zeggen? Hij is uniek." Jeanet: "Lezen, dat vindt Ben tijd verknoeien." Jan: "Ja, dat heeft hij van mij. Als ik een boek lees, denk ik ook altijd: wat had ik zelf niet allemaal kunnen doen in de tijd dat ik dat boek zit te lezen?"

Soms maken Jan en Jeanet zich wel zorgen over Ben. Jan: "Ben gelooft in het goede in de mens. Maar de zakenwereld is hard. Dan denk ik: als hij dat maar aankan." Jeanet: "Ik vraag mij af: hoe is het over een paar jaar? Hij maakt nu zoveel mee dat anderen pas op hun dertigste meemaken." Jan: "Of helemaal nooit meemaken." Jeanet: "Ik wil niet dat hij eerste klas vliegen nu al gewoon vindt. Ik wil dat hij gaat studeren, dat hij het studentenleven meemaakt." Ben wil ook graag studeren, zegt hij. Bedrijfskunde lijkt hem leuk. Ben is ondanks alles nog blij met kleine dingetjes, zegt zijn vader. Laatst heeft hij van een bedrijf een voetbal gekregen met de handtekeningen van alle AZ- spelers erop. "Nou, dan moet je zien hoe hij zit te glunderen." Jeanet zegt: "Hij huilt soms nog wel eens." Huilt? Waarom? Jeanet, zachtjes: "Nou, als een bepaalde persoon een bestand wist bijvoorbeeld."