T V V O O R A F :
Moderne maffia in La Piovra
MARC LEIJENDEKKER
"Basta met het bloed, basta met
de zinloze doden. Dit geweld heeft onze tegenstanders alleen maar
sterker gemaakt. Het heeft geen zin oorlog te voeren tegen de staat.
Laten we mensen chanteren en bang maken en er zo voor zorgen dat er
wetten worden aangenomen die in ons belang zijn. Ons eiland moet het
veilige toevluchtsoord worden voor de nieuwe geglobaliseerde economie."
Dat was woensdagavond, de maffia op tv, in de nieuwe aflevering van
La Piovra, in Nederland bekend als De Octopus. Drie dagen
later, in het echt, zei Kamervoorzitter Luciano Violante: De maffia
streeft naar "een nieuwe vorm van coëxistentie met de staat. Het
oude systeem was gebaseerd op bedreigingen, intimidatie en politieke
corruptie. Het nieuwe beantwoordt aan een ander doel, dat van de
penetratie van de economie."
De uitspraken zijn onderling inwisselbaar. Dat verklaart het grote
succes van La Piovra als tv-serie. In 1984 was de eerste reeks,
vorige week woensdag is de tiende begonnen op Rai Due. In La Piovra
10 speelt een oude senator die na een maffiaproces is vrijgesproken
- een verwijzing naar oud-premier Giulio Andreotti. De maffia richt
zich steeds meer op economische en financiële macht. En een jong
stel ontdekt het maffiose verleden van hun ouders en komt daartegen in
verzet - zoals veel jongeren op Sicilië proberen zich te
ontworstelen aan het maffiaverleden.
Zoals altijd is deze nieuwe aflevering weer met polemiek omgeven. De
president van de regio Sicilië, Nicola Cristaldi, vindt het beeld
te negatief. "Men blijft Sicilië voorstellen als een gebied dat er
niet in slaagt uit de gevangenis van de maffia te komen. Maar het
eiland is niet meer dat van vijftien jaar geleden: de samenleving is
verbeterd en, ondanks alles, de politiek ook." Anderssoortige kritiek
komt van de voormalige maffiabestrijder Giuseppe Di Lello, ex-officier
van justitie in Palermo en nu europarlementariër voor
Communistische Heroprichting. Hij vindt dat de maffiosi uiteindelijk
toch als de helden overkomen, ook al winnen de goeden. " Het enige wat
echt helpt zijn films als Johnny Stecchino van [Roberto] Benigni, die
Cosa Nostra belachelijk maken", zegt hij.
Door zijn hoge realiteitsgehalte heeft La Piovra de Italiaanse
kijkers een kader geboden om de maffia beter te begrijpen. De scripts
van de afgelopen jaren laten ook de veranderingen in de samenleving
zien. Onmacht en woede in de eerste afleveringen. Woede en
verontwaardiging, gevolgd door hoop, in de delen die midden jaren
negentig zijn uitgezonden. En nu, in de woorden van La Repubblica:
"Het verlangen om een pagina om te slaan, om niet meer te praten
over maffia, maffiosi, corrupte politici en politieke projecten." Dat
verlangen blijkt ook uit de kijkcijfers. Woensdag keken twee keer zoveel
Italianen naar een show met Pietro Taricone, de macho die net geen
eerste werd in de Italiaanse versie van Big Brother. Het klimaat
is duidelijk veranderd.
Rai Due is in Nederland alleen via de satelliet te ontvangen.