NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

PETRA DE KONING
Niels Verheul, marinier, zag in vluchtelingenkampen in Rwanda weleens "rare dingen". "Mensen die waren doodgereden, in mekaar gehakt, of gestenigd of zo." Wat er dan 'in zijn hoofd gebeurde', wil filmmaakster Heddy Honigmann weten. Niks, zegt Niels. "Je zei tegen collega's: 'Heb je dat gezien? Die lag er wel apart bij hè?'

Een beetje oogkleppentechniek. Zo verwerk je dat onder mekaar, en daarna heb je ook helemaal geen hulp meer nodig." Honigmann kan het niet geloven. "Hoe kun je dat nou uit je hoofd zetten?" Niels lacht, hij is "gedrild". "Ik zie mezelf niet in een hoekje gaan zitten huilen." Honigmann: "Dat heb je niet gedaan?" Nee, zegt Niels. "Geen enkele keer?" Nee. Zijn vrouw, achter hem op de bank, voegt eraan toe: "Dáár niet, hè?"

Zij wil, net als Honigmann, dat Niels over zijn 'emoties' vertelt. Hij vond het soms toch 'eng' in de kampen, en die ellende dééd toch wat met hem? Maar Niels houdt vol. Bang is hij nooit geweest en 'emoties' had hij niet - die kón hij ook niet hebben: "Het klinkt misschien raar. Maar als je bij iedere persoon gaat nadenken hoe zielig het voor hem is, ben je weg."

In de film Crazy van Heddy Honigmann vertellen Nederlandse militairen over VN-missies waar ze aan deelnamen. Ze kozen muziek uit die hen herinnert aan het vreselijks dat ze hebben gezien, of muziek die hen 'erdoorheen hielp'. Ook de Brabantse landmachtmilitair Peter Veeke huilde nooit. "Niet te flauw doen, een beetje macho, dan komt het vanzelf goed." Na zijn missie in Bosnië, in 1992, begon hij te drinken, te vechten. Het kwam niet goed met Peter. Hij probeerde zelfmoord te plegen en zat negen maanden in een psychiatrische kliniek.

Voor Klazien van Brandwijk, maatschappelijk werkster bij de Marine, is het geen probleem om over gevoel te praten. Dat is haar vak. Ze was met de mariniers in Cambodja. Tijdens een wandeling kwam er een jongetje op haar af met een baby op zijn arm. Ze had al eens meegemaakt dat mensen hun kinderen wilden verkopen, maar nu was de bedoeling "seksueel misbruik." Hoe ze dat wist? De baby maakte volgens Van Brandwijk "obscene gebaartjes" met zijn lippen. Misschien is het waar. Maar door wat Van Brandwijk erover zegt - haar wereldbeeld 'klopte' niet meer, alles was 'smerig en besmuikt' en haar zuchten tijdens het Stabat Mater van Pergolesi maakt haar verhaal weinig indruk.

Ook commandant van de mariniers Patrick Cammaert heeft zich voorgenomen om voor de camera over gevoel te praten. Hij drinkt er rode wijn bij, rookt een sigaar. Bij een aanslag in Cambodja raakten zes van zijn mannen gewond. Omdat hij ook in Bosnië was, koos hij het liedje 'Crazy' van de groep Seal, met een videoclip over het bloedbad na de aanslag op de markt in Sarajevo. You are never going to survive unless you're a little crazy. Honigmann brengt uitvoerig in beeld hoe Cammaert het zweet van zijn voorhoofd veegt. Dat doet ze ook in gesprekken met andere militairen. Zweet is emotie. Maar is dat wel zo? De opnamen zijn in de zomer gemaakt, geïnterviewden zitten in korte broek, het is heet.

Honigmann had dat zweet niet nodig gehad, en ze had niet alle verhalen in haar film hoeven te gebruiken. Ook zonder Van Brandwijk en Cammaert blijft er genoeg moois over. De Dutchbatsoldaat die met een strak gezicht over de val van de moslimenclave Srebrenica vertelt. En het verhaal over een soldaat die in Libanon een bombardement meemaakte. Hij had het in zijn broek gedaan van angst. "Maar pas 's avonds zag ik de stront."

Dokwerk: Crazy, Ned.3, 20.13-22.00u.

( a d v e r t e n t i e s )