NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

HERMAN AMELINK
Hoewel de kerken steeds leger raken, lijkt het proces van secularisatie zijn hoogste punt te zijn gepasseerd. Het besef dat er meer is tussen hemel en aarde groeit weer. Religie als middel om zin en samenhang te ontdekken in het aardse bestaan kan in toenemende mate op welwillende aandacht rekenen. De traditionele theologie concentreerde zich op beschouwingen over het wezen en het handelen van God en daalde vervolgens af naar de noodzakelijke menselijke reactie daarop. De hernieuwde aandacht voor religie begint aan de andere kant, namelijk bij de menselijke ervaring.

De cursus 'Leren bidden' die vanaf aanstaande zondag wordt uitgezonden op de KRO-televisie speelt op deze nieuwe trend in. De beelden van de telkens tien minuten durende uitzendingen zijn opgenomen tijdens een medio vorig jaar gegeven cursus bidden van de mediapastores Joke Litjens en Ben Verberne. Zeven personen met geheel verschillende achtergronden tussen de twintig en zestig jaar namen aan die cursus deel en de uitzendingen zijn voor een belangrijk deel gevuld met hun vragen en hun emoties. Onwillekeurig verschuift de aandacht van de kijker daardoor van het bidden naar de bidders. De vraag dringt zich dan ook op of zoiets intiems als het gebed zich eigenlijk wel leent voor zo'n publiek medium als televisie. Na het zien van de eerste drie uitzendingen ben ik nog niet geneigd die vraag bevestigend te beantwoorden.

Overigens staan de programmamakers met het idee dat bidden geleerd kan worden in een stevige katholieke traditie. De Duitse, gezaghebbende theoloog Karl Rahner omschreef het gebed vijftig jaar geleden al als "een kunst die beoefend en beproefd" moet worden. "Men kan leren het lichaam te ontspannen, innerlijk rustig te worden, de overheersende alledaagse gedachten en stemmingen tot rust te brengen om naar de stem van de eigen ziel te luisteren", aldus Rahner. Het cursusboek dat de uitzendingen begeleidt, gaat op die gedachte uitvoerig door met allerlei praktische tips voor een succesvol gebedsleven. Er worden suggesties gedaan voor nieuwe rituelen om te komen tot innerlijke stilte, zoals het gebruik van iconen, mantra's, ademhalingsoefeningen, schrijven, schilderen, tekenen, etc. Bidden is, als we de televisieregistratie van de cursus en het bijbehorende handboek moeten geloven, een vorm van godsdienstig 'werken'.

De cursus laat in het midden of er iemand is die naar het gebed luistert. De samenstellers van de cursus zeggen weliswaar hun uitgangspunt te hebben gekozen in de woorden van kerkvader Augustinus over de relatie tussen mens en God: "Gij hebt ons geschapen naar U toe en onrustig is ons hart, totdat het rust vindt in U." Maar vervolgens concentreert de aandacht zich op de religieuze technieken. Zo moesten de deelnemers aan de cursus bijvoorbeeld vervelende ervaringen op schrift stellen om die vervolgens gezamenlijk, in de stromende regen, te verbranden. Zoiets maakt mooie gevoelens los. Een van de deelnemers: "Ik was eigenlijk heel erg blij dat het zo hard regende. Want ik had die paraplu als een soort tentje over mij getrokken en de druppels van de paraplu gaven een heel mooi geluid. Het gaf me een soort geborgenheid ook, van kijk, hoe machtig die druppels, dat water is, maar kijk, hoe ik me daar ook tegen kan beschermen." De vraag dringt zich daarbij op in hoeverre deze cursus wezenlijk verschilt van allerlei niet-religieuze zelfhulptherapieën die mensen leren omgaan met de problemen en levensvragen waarmee ze te kampen hebben. Als de mens de enige hoorder is van zijn eigen gebed, dan is dat verschil er niet en resteert slechts de prettige ervaring. De - in het licht van de historie begrijpelijke - vrees te veel over God te zeggen heeft de pastores, althans op dit punt, wel erg zwijgzaam gemaakt.

Het Cenakel/Bidden. Zondag, Ned.1, 10.50-11.00u. Cursusboek (ƒ17,50) te bestellen bij RKK/KRO Mediapastoraat, Amersfoortsestraat 18, 3769 AR Soesterberg.

( a d v e r t e n t i e s )