De Oost-Groningse gemeente Bellingwedde wil samen met haar Duitse buurgemeente Rhede een nieuw dorp bouwen. 'Een unieke mogelijkheid de Europese gedachte uit te breiden', vindt burgemeester Engbert Drenth.

Door onze redacteur ROB SCHOOF

BELLINGWOLDE/RHEDE, 3 JAN. De burgemeester van Bellingwedde wijst over een oneindig verlaten akkerland. Behalve wat plukjes bomen en een dichtgetimmerd douanekantoortje is er niets dan grauwe lucht en grijze aarde. Even terug ligt Rhederbrug, het laatste Nederlandse gehucht. Dan nog een kleurig verlichte bordeelboerderij, totdat een paar kilometer verderop de eerste Duitse huizen opdoemen, in Rhede (Ems). "Kijk", zegt Engbert Drenth. , ,Hier zou je makkelijk een nieuw dorp kunnen bouwen. Een grensoverschrijdend dorp is een unieke mogelijkheid de Europese gedachte uit te dragen." Het gaat niet goed met Bellingwedde. De kapitale villaboerderijen die in kilometers lange lintdorpen als Bellingwolde achteloos zijn uitgestrooid over het landschap, zijn de laatste tastbare herinneringen aan de puissant rijke graanboeren die aan het einde van de negentiende eeuw heersten in deze streken, van Vlagtwedde tot voorbij Beerta. Die gouden tijden zijn allang voorbij, zegt Drenth (PvdA), van oorsprong Randstedeling, maar al 21 jaar burgemeester van Bellingwedde. Ondanks de economische hausse is de werkloosheid in Bellingwedde nog altijd 15 procent. "Er is hier gewoon geen werk. Akkerbouwers doen 120 hectare in hun eentje en hebben er nog een baan naast. Als je hier een secretaresse zoekt, krijg je nog zeventig sollicitanten." Jongeren komen bijna automatisch in de WIW terecht, een begrip dat in de rest van Nederland langzaam uit het politieke jargon is gesleten. Jongeren trekken daarom naar de Randstad of naar de steden in de buurt. "We verouderen hier snel. We kunnen jongeren die zich hier willen vestigen, niets bieden', zegt Drenth. Dat geldt ook voor woningen, ook al lijkt de ruimte oneindig in Oost- Groningen. Tienduizend inwoners op tienduizend hectare, er is nog steeds geen stoplicht te bekennen in heel Bellingwedde. Ruimte om te bouwen is er genoeg, maar de provincie geeft toestemming voor het bouwen van slechts 25 huizen per jaar in Bellingwedde. Het provinciebestuur ziet liever dat het platteland blijft zoals het is en wil nieuwbouw concentreren rond steden als Winschoten, Veendam of Stadskanaal. "Vanaf 2002 mogen we nog maar 15 huizen per jaar bouwen", zegt Drenth. "Als we gedwongen worden, zullen we desnoods illegale bouwvergunningen afgeven", dreigt hij. Want belangstelling is er wel voor wonen in het oosten. "Steeds meer westerlingen komen op de rust af in het noorden." En op de relatief lage prijzen. In buurprovincie Drenthe heeft die trek al geleid tot het zogenoemde Drentenieren.

Zelf is de burgemeester één van de gelukkigen. Hij laat een eigen huis bouwen in de akkers bij het dorp Vriescheloo. Hij woont al jaren in een woningwetwoning in Blijham. De dakpannen van zijn nieuwe huis komen uit Duitsland. "Toeval", zegt hij.

Het plan om aan te kloppen bij de Duitse buurgemeente Rhede kwam van zijn wethouder, Melle Wachtmeester (PvdA), tevens loco-burgemeester van Bellingwedde. "Het is niet de bedoeling dat er een Nederlands dorp in Duitsland wordt gebouwd", verduidelijkt Drenth. "We hebben het over een Europees dorp in het grensgebied, met Nederlandse en Duitse inwoners", zegt de burgemeester, terwijl hij met zijn auto de Duitse grens passeert. "Tien jaar geleden moest je hier voor tien uur 's ochtends de grens over, anders was die dicht", zegt hij. "Nu vergeet je bijna dat er een grens is. Europa zou een mooie naam zijn voor zo'n dorp. Ik hoop dat we subsidie uit Brussel krijgen voor zo'n experiment."In de grote zaal van het fonkelnieuwe Rathaus van Rhede gaan aan het einde van de middag de lichten aan. Ambtenaren en politici uit Bellingwedde en Rhede ontmoeten elkaar in de 'grensoverschrijdende commissie', zoals die al jaren bestaat. "Ik zou graag iets willen zeggen over berichten in de pers dat wij jullie gemeente willen overnemen", zegt gemeentescretaris J. Beekman van Bellingwedde tegen zijn collega's uit Rhede. Gelach aan de andere kant van de zaal. "Het is niet zo dat wij morgen met vrachtwagens de grens overtrekken om huizen te gaan bouwen. "

Bellingwedde en Rhede onderhouden al jaren warme banden en proberen samen te werken waar dat kan. "Het is een gebied met dezelfde cultuur, dezelfde werkloosheid, dezelfde taal", zegt burgemeester Drenth, die zelf vloeiend 'Plat' heeft leren spreken, de taal waarmee plattelands- Groningers zich tot in het zuiden van Denemarken verstaanbaar kunnen maken. "Inwoners uit de grensstreek houden zich niet aan de landsgrenzen. We winkelen, wonen en werken bij elkaar."

Beide gemeenten wisselen al enige tijd leraren uit die aan de andere kant Nederlands of Duits doceren. De brandweerkorpsen houden regelmatig gezamenlijke oefeningen. Begin 2000 trokken scholieren uit beide gemeenten naar Amsterdam, om gezamenlijk de voetbalwedstrijd Nederland- Duitsland te zien. En een paar maanden later naar een herdenking in het voormalige kamp Westerbork. Het plan om een gezamenlijke peuterspeelzaal voor Nederlandse en Duitse kinderen op te zetten in het grensgebied, liep vooralsnog spaak omdat er geen EU-geld voor werd gevonden in Brussel. "Ondanks alle samenwerking merken we dat er nog steeds vooroordelen bestaan bij Nederlandse en Duitse gezinnen", zegt Siegfried Lammers, de Gemeindedirektor (gemeentesecretaris) van Rhede, die net als veel andere Duitsers in het grensgebied de Nederlandse taal vrijwel perfect beheerst. "Deze negatieve denkwijze moet je voorblijven door kinderen al van jongs af aan bij elkaar te brengen, is onze gedachte. Kinderen hebben nog geen vooroordelen."

Dat er ook onenigheid bestaat, blijkt uit het getouwtrek om tientallen torenhoge windmolens die de Duitse onderneming Dasa neerplant in het Duitse deel van het grensgebied, van Ter Apel tot aan de Dollard. De Groningse dorpen protesteren al jaren tegen deze 'horizonvervuiling' op het platteland, maar de Duitsers glimlachen dan vriendelijk en bieden deze schone vorm van energie dan nog eens keurig aan de Nederlanders aan - tegen dezelfde voorwaarden. Toch schrikt de Duitse gemeentesecretaris Lammers allerminst terug van Bellingwedde's ideeën over een gezamenlijk dorp in de grensstreek. "In dit Europa, met alle samenwerking die wij al hebben, waarom zou je ook niet samen een dorp bouwen? Ik vind het een uitstekend idee, waar we zeker over moeten nadenken."

Naar welke zijde van de grens de riolering loopt, wie de belasting int en hoeveel, wie de sterke arm levert, waar de stroom vandaan moet komen, welke verkeersregels er zullen gelden - dat is allemaal van later zorg.

Het enige probleem dat wel uit de weg is geruimd, is de munteenheid die straks tussen de weilanden van Bellingwedde en Rhede zal worden gebruikt. Over mogelijke problemen bij de invoering van de Euro overleggen beide gemeenten binnenkort.

( a d v e r t e n t i e s )