NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

Maarten Huygen
Achteraf lijken hulp en redding vanzelfsprekender dan op het moment zelf. De meesten blijven wanhopig staan, slechts enkelen klimmen op daken, slaan ramen van een brandend gebouw open, proberen mensen naar buiten te halen. Het is altijd verrassend wie zich in dergelijke omstandigheden plotseling tot held ontpopt.

Vaak zijn het mensen die normaal helemaal niet opvallen. In B&W kwam er een aantal aan het woord. Een jongen met oorbellen en krulhaar was op het dak naast het brandende Volendamse café geklommen. "Op gegegeven moment ben ik gaan douwen, praten en smeken of ze alsjeblieft door de nooddeur wilden, door het noodraam", zegt hij. Hij stak zijn armen door een tralieraam voor het brandende café naar binnen en riep: "Je moet naar links, naar de nooddeur". Ze riepen maar: "We kunnen niets zien". Een ander tilde mensen door een open raam naar buiten. Het was de aangrijpendste uitzending die ik heb gezien over de Volendamse ramp. Het ging nu eens niet over de nalatigheid die zo'n ramp veroorzaakt maar over mensen die in dat soort situaties spontaan te hulp schieten. De jongeman was zelfs in zijn jeugdige overmoed door het open raam het brandende café ingegaan. Daar werd hem de adem afgesneden en een brandweerman stuurde hem terug. Gelukkig maar. Een andere man had wel veertien mensen naar buiten gehaald maar bij de vijftiende, een jong meisje, was hij dodelijk gestikt in de rook en ze stierven in elkaars armen. Een verhaal dat nog lang herhaald zal worden in Volendam, als troost en verdriet tegelijk. Paul Witteman sprak met omfloerste stem. Ik dacht aan Herinneringen van een Bramzijgertje, de roman van Jan de Hartog over het laagste scheepshulpje op een zeilbotter. Hele vissersvloten die tot in de jaren dertig in een enkele storm verloren konden gaan. Oudere Volendammers moeten zich de verhalen nog herinneren. En Henri Osewoudt, het onaanzienlijke mannetje uit De Donkere van Damocles van Hermans die per ongeluk in de oorlog verzetsheld werd. Netwerk presenteerde interessant onderzoek over menselijke reacties op rampsituaties. De percentuele verdeling is altijd het zelfde, zei een Britse wetenschapper. De meeste mensen, 70 procent, zijn verdoofd, weten niet wat ze moeten doen en wachten op instructies. Teveel informatie die ze niet aan kunnen. Slechts tien tot vijftien procent denkt rationeel. Zij nemen de leiding op zich. En tien tot vijftien procent van de mensen raakt verlamd: "Ze gillen, huilen en komen niet van hun plek af, zelfs als hun wordt verteld hoe ze zich moeten redden". Slechts enkelen zoeken naar een andere uitgang dan de deur waar ze door zijn binnengekomen. Zo hoorde ik gisteren ook over de meisjes die verstijfd op hun barkruk bleven zitten en verbrandden.

Netwerk haalde oude interviews op met overlevenden van de veerbootramp in de Oostzee en van een vliegtuigramp in 1985. Een vrouw wist uit het brandende vliegtuigwrak te ontsnappen, terwijl haar medepassagiers naar bagage zochten. Ze stapte over liggende medepassaggiers heen naar buiten. "Ik ben er niet trots op", zei ze. Het knagende schuldgevoel van de overlevende.

Nova had de jonge FC Volendam-voetballer Maarten Woudenberg in de uitzending, ook in Het Hemeltje. Hij lag te stikken toen hij zag "dat er een deur open stond". "Ik ben snel teruggekomme en over al die mensen heen ben ik hem snel gesmeerd", zei hij. Er kan hem niets worden verweten en toch gaat hij een moeilijke tijd van wroeging tegemoet. Koningin Beatrix werd korte tijd van een afstand gefilmd, terwijl ze praatte met slachtoffers. De gesprekken zelf kregen de kijkers niet te horen, terecht. Wel het bezoek laten zien maar niet alle ontmoetingen woordelijk volgen. Andere staatshoofden laten vaak de camera toe bij dergelijke gesprekken die dan hun betekenis van troost verliezen omdat het staatshoofd zich over de slachtoffers heen tot de natie richt: "kijk mij eens". Daar gaat het op zo'n moment niet om.

( a d v e r t e n t i e s )