Als onervaren trainer werd hij voor de leeuwen gegooid en ruim een jaar later weer aan de kant gezet. Jan Wouters (40) heeft geen spijt van de woelige periode bij Ajax. "Ik ben nooit bedreigd en heb nooit slapeloze nachten gehad."

Door onze redacteur JAAP BLOEMBERGEN

EEMNES, 27 DEC. Een halfvolle asbak en een goed gevulde biertafel symboliseren een donkere decemberavond. De tijd van terugblikken is gekomen. Denkend aan het ontslag bij Ajax, praat Jan Wouters met een mengeling van rancune en romantiek. Hij mist de humor in de kleedkamer, maar voelt zich bevrijd van de roddel en achterklap. Hij maakt verre reizen met zijn gezin. Hij doet spelletjes met zijn dochter. En hij droomt stilletjes van een terugkeer in de voetbalarena.

"Het was een eer om trainer van Ajax te zijn, daarom had ik die periode niet willen missen", zegt hij met een stelligheid die geen tegenspraak duldt. "Ik heb me als mens en als trainer kunnen ontwikkelen. Mijn ouders zijn een paar jaar geleden korte tijd na elkaar overleden. Dat was veel erger dan mijn ontslag bij Ajax. Ik ging tot de laatste dag met plezier naar mijn werk. Als ik met de auto naar de Arena reed, kreeg ik een warm gevoel van binnen." De trainer met de dromerige blik kan zich niet precies herinneren wanneer hij ontslagen werd. Een ezelsbrug helpt hem op het goede spoor. "Dat moet in maart geweest zijn, een week voor de verjaardag van mijn dochter. Zij ging in die periode niet meer naar het stadion. Zo leuk is het niet als je vader wordt uitgejouwd. Het ging om vijfhonderd man die herrie schopten. Als je weet welke supporters dat waren, is de impact al een stuk minder. Ik heb geen problemen met scheldpartijen in het stadion. Als de mensen tegen mij te keer gingen, wilde ik juist gaan staan en me laten zien. Ik ben gelukkig nooit bedreigd en ben nooit rechtstreeks met scheldwoorden geconfronteerd. Toch een compliment voor het Ajax- publiek."

Timide onderging hij de hoon van het publiek. Bedaard gaf hij aanwijzingen aan zijn spelers. Waar was de niets en niemand ontziende vechtjas? Was hij wel zichzelf in de dug-out? Hij draait de rollen om. "Als voetballer was ik niet mezelf. Soms sloegen de stoppen door. Als trainer ben ik geen getergd dier. Het heeft geen zin om te vloeken en te schelden. Je hebt ook een voorbeeldfunctie. Ik kan moeilijk kwaad worden op een agressieve speler, terwijl ik zelf iemands jukbeen heb gebroken. Veel mensen hebben een andere voorstelling van mij. Als trainer sta ik meer bij de mens Jan Wouters dan als speler."

De vader met het chronische gebrek aan vrije tijd vond troost bij zijn gezin. , ,Mijn dochter was heel emotioneel toen ik ontslagen werd. Ze dacht dat alleen de mensen in Afrika arm zijn. Ik had haar uitgelegd dat je moest werken om geld te verdienen. Toen ik ontslagen werd, dacht zij dat ik geen centjes meer had. Ze ging het nieuws over mijn ontslag vertellen op school. Ze begon voor de klas heel hard te huilen. Toen zeiden de andere kinderen dat ze haar vader wel een goede trainer vonden en dat hij het schoolelftal moest leiden. Ik heb haar daarna nooit meer gehoord over pappa's ontslag. Prachtig, hoe kinderen elkaar kunnen troosten.

"Mijn dochter houdt van dammen en schaken. Ik laat haar niet winnen, maar ik kan wel tegen mijn verlies. Met mijn vrouw ligt het anders. Vooral als ze me gaat jennen met kaarten. Dan loop ik zo van tafel. Zij kent m'n zwakke plekken. Ik ben wie ik ben. Niet iedereen heeft zichzelf gemaakt. Ik wil ten koste van alles winnen. Ik streef naar normen en waarden, maar dan zeg jij misschien: hoe zit het met de normen en waarden als je iemands jukbeen breekt? Sommige overtredingen waren gerechtvaardigd. Soms was ik niet goed bij mijn hoofd." De geboren vechtjas heeft zich schijnbaar zonder dralen neergelegd bij zijn gedwongen vertrek. Hij praat nog steeds met liefde over Ajax en onderhoudt met de meeste betrokkenen een vriendschappelijke band. Tussen de regels door horen we echter een verongelijkte toon. De pers was hem niet welgezind. Het bestuur heeft hem te weinig vertrouwen geschonken. Hij was een goede trainer in een verkeerde periode.

"Het management lag bij Ajax ook op z'n kont", meent Wouters. "Waar moest ik naar toe met m'n vragen? In die zin was ik onervaren. Maar niet op voetbaltechnisch vlak. Ik heb ook nooit problemen gehad met Blind, zoals de media suggereerden. Hij zat niet lekker in zijn vel met die bureaufunctie. Maar hij heeft nooit aan mijn stoelpoten gezaagd. We hebben wel te weinig naar elkaar geluisterd, toen het slecht ging. Daar waren we het afgelopen zomer over eens, toen we op hetzelfde vakantieadres bleken te zitten. We zijn nog samen uit geweest, dus zo'n slechte relatie hebben we blijkbaar niet. "Vergelijk de situatie van Ajax met een huwelijk. Als je voor de derde keer gescheiden bent, ligt het misschien wel aan jezelf. Onder mijn opvolger is er niet veel veranderd, maar het bestuur is nu zo verstandig de trainer op z'n plek te laten zitten. Ajax is tot de conclusie gekomen dat je beter geen kampioenschap of Champions League kan eisen. Alleen vraag ik me af hoe mijn opvolger tevreden kan zijn met een vijfde plaats. Wat moet een club met een veel kleiner budget als Roda dan wel niet denken?"

Zijn opvolger heet Co Adriaanse en lijkt het tegenbeeld van Jan Wouters. Geen voetballer op topniveau, wel een trainer met charisma. Adriaanse is een gewezen gymleraar met pedagogische en psychologische kwaliteiten die Wouters volgens zijn criticasters ontbeert. Adriaanse is ook de man die openlijk solliciteerde naar de baan van Wouters. En Adriaanse pronkt met de doorstroming van de jeugdspelers. Wouters gaat in de tegenaanval.

"Ik kom vaak bij FC Utrecht kijken, maar ik zal nooit op de plek van mijn kameraad Frans Adelaar gaan zitten. Dat is het verschil met Adriaanse. Ik heb met hem geen vriendschappelijke verhouding. Ik vond het niet collegiaal wat hij deed, maar in de voetballerij kijk ik nergens meer van op. Ik zou het zelf alleen nooit doen.

"Jullie schrijven dat Adriaanse de jeugd een kans geeft. Van Gaal heeft ook iets in die trant geroepen. Terwijl ik precies hetzelfde heb gedaan met de jeugd. Ik was nog geen drie maanden trainer, of De Cler en Knopper stonden in de basis. Even daarna kwam O'Brien erbij. Die jongens zijn blessuregevoelig gebleken. Van der Vaart was met zestien jaar nog iets te jong. Van der Gun was twee jaar geblesseerd geweest. Die had van mij anders ook een kans gekregen. "Ajax wilde na mijn vertrek een trainer met kwaliteiten in het management. Ze wilden het hele pakket in een trainer bundelen. Het is onzin om een etiket op een trainer te plakken. Gebrek aan ervaring zegt zo weinig. En trainers die niet op topniveau gevoetbald hebben, kunnen ook een goede trainer worden. Dat bewijzen Adriaanse en Van Gaal. Zij hebben bij één club goed werk geleverd. Maar Adriaanse is bij FC Zwolle en FC Den Haag ontslagen. En Van Gaal moest met ruzie weg bij AZ en Barcelona. Iedere trainer heeft wel een smetje op z'n carrière."

De criticaster toont ook zelfkritiek. Zijn gebreken kwamen eerder deze maand aan het licht tijdens een uitzending van Studio Sport. "Ik zat daar te praten met Bert Goedkoop, de volleybalcoach. Hij zei iets interessants: 'Als je een klootzak tegenover je hebt, moet je hem ook als klootzak behandelen'. Goedkoop heeft de ervaring die ik miste. Ik ben altijd te netjes gebleven bij Ajax. Ik ben ook te lang in sommige spelers blijven geloven. Dani en Winter had ik bijvoorbeeld harder moeten aanpakken."

De waterdrager op het middenveld toont zich als trainer ook bescheiden. "Ik liep minder te koop met mijn goede eigenschappen. Sorry hoor, maar zo zit ik niet in elkaar. Types als Van Marwijk en Van Hanegem hoeven zich ook niet te profileren. Bij Feyenoord hoor je geen verhalen over de geweldige jeugd, hoewel de gemiddelde leeftijd niet verschilt met die van Ajax."

Hij vertelt over de vergaderingen die hij met frisse tegenzin bijwoonde. Hij stond liever op het veld dan voor de schoolklas. "Ik moest meepraten over het internaat in Ghana. Het deed er weinig toe wat ik daar van vond. De trainer is een passant voor twee of drie jaar. Je kunt je ook afvragen of Ajax jongeren uit Ghana nodig heeft. Adriaanse is trouwens dezelfde mening toegedaan. Afrikaanse voetballers moeten altijd weg en zijn nooit op tijd terug. Dan zitten ze in de binnenlanden en vertrekt het vliegtuig twee dagen te laat. Slecht voor de continuïteit van een club als Ajax."

De voetballiefhebber bezoekt veel wedstrijden in de eredivisie. "FC Utrecht blijft mijn cluppie. Voor de rest heb ik geen voorkeur. Het lijkt me menselijk dat ik na mijn ontslag hoopte dat Vitesse van Ajax won. Waarom zou ik daar omheen draaien? Ik wilde toch m'n gelijk krijgen. In dat opzicht ben ik wel rancuneus. Maar ik heb gemengde gevoelens. Ik ben zonder ruzie vertrokken. De meeste spelers gun ik het allerbeste."

De werkloze trainer zit niet om werk verlegen, vertelt hij aan het eind van de avond. Hij heeft als speler van FC Utrecht, Ajax, Bayern München en PSV miljoenen verdiend. Zijn terugkeer als trainer is een vrijwillige keuze. Aanbiedingen uit binnen- en buitenland heeft hij genegeerd. "Mijn dochter moet nog een jaar naar de basisschool. Daarna zien we wel verder. Ik zou graag in Duitsland willen werken. Ik had een geweldige tijd in München. Maar Bayern zal niet snel meer aan de deur kloppen. Ik heb als trainer toch een tikkie opgelopen."

Dit is de eerste aflevering in een serie over sportmensen voor wie 2000 teleurstellend is verlopen.

( a d v e r t e n t i e s )