Op menige christelijke of katholieke school zijn moslims in de meerderheid. Wat te doen met kerst: vasthouden aan de eigen traditie, of multiculti gaan?

Door GUUS VALK

ROTTERDAM, 23 DEC. Het kerkorgel op het balkon van de aula zet bombastisch gezang 134, 'Eer zij God in onze dagen', in. De zaal vult zich met het akoestische geweld en voorganger A. van Endhoven zet in. Licht gegeneerd maar serieus neuriën de ruim 75 leerlingen, vrijwel allemaal van allochtone afkomst, mee. "Heel goed dat jullie respect tonen bij deze kerstwijding, jongens", moedigt Van Endhoven aan. "Als ik in jullie moskee zit, ben ik ook gepast stil."

Kerst op het Christelijk College Henegouwen voor vmbo, havo en atheneum in hartje Rotterdam. De school probeert zich, ondanks de multireligieuze samenstelling van de leerlingen, staande te houden als protestants christelijke middelbare school. "Onze identiteit, onze roots, houden we vast", zegt rector J. Kweekel. "Alleen dan kunnen we ook eerlijk met de leerlingen over religie praten."

Bijna honderd jaar bestaat het Henegouwen College, dat volgens Kweekel begon als "aoveel-school". Traditioneel gereformeerd en zo bleef het tot het midden van de jaren tachtig. Vanaf toen overstegen de allochtone leerlingen de autochtone in aantal, dit schooljaar is meer dan driekwart allochtoon. Kweekel: "Dan ga je nadenken. Hoe kunnen we ons gedachtegoed nog overbrengen als er bij de meerderheid geen belletje meer gaat rinkelen als we het over Jezus hebben?"

Van de 1.200 leerlingen op de school is de ruime meerderheid, meer dan zeventig procent, islamitisch. Toch heeft het Henegouwen College ervoor gekozen het protestants-christelijk onderwijs, op wat aanpassingen na, intact te laten. 's Ochtends een dagopening en voor de onderbouw een dagelijks bijbelverhaal, met kerst een wijding. Verplicht, want "anders komt de helft niet".

Sefika Özalp (16, moslim) kijkt haar ogen uit tijdens de dienst. Op tafel branden vier adventskaarsen, voorganger Van Endhoven steekt plechtig de grote kerstkaars aan. "Waar gaat dit over?", giechelt ze. Nog maar sinds kort zit ze op het Henegouwen College en voor die tijd wist ze niets van de christelijke rituelen. "Best leuk hoor", vindt ze. "Ik heb alleen wel het gevoel dat ik iets mis."

Toch is ook de invulling van het godsdienstonderwijs op het Henegouwen College de laatste jaren veranderd. Zo wordt er bij de kerstviering in de aula al enkele jaren ook een stuk uit de Koran gelezen. "Kerst heeft ook met gevoel te maken", vindt Kweekel. "We zoeken bewust naar raakvlakken met onze leerlingen, omdat we ook iets willen delen. Dat is zoeken en af en toe stevig worstelen."

Het Henegouwen College staat hierin niet alleen. Volgens directeur R. Rijnbende van de Unie voor Christelijk Onderwijs (UCO), die zich van oudsher vooral inzet voor het protestants-christelijk onderwijs, heeft een steeds groter aantal christelijke middelbare scholen moeite de kerstdagen een beetje christelijk door te komen. "Logisch dat scholen met de invulling van kerst stoeien", denkt hij. "De leerlingen van nu zijn nu eenmaal niet meer zoals die van vroeger."

Op veel christelijke scholen, merkt Rijnbende, verdwijnt de traditionele viering van kerst, of gaat ze over in algemene onderwerpen als vrede, licht of normen en waarden. Jammer, vindt hij. "De basis moet je serieus blijven nemen. Juist dan komt de zo gewenste dialoog tussen de religies tot stand."

"Oh Allah, plant mijn licht in mijn hart, licht in mijn tong. Oh Allah, schenk mij overvloedig licht", leest Van Endhoven op het Henegouwen College voor. Hierop steken alle leerlingen een kaarsje aan. Het licht gaat uit. Het moet kunnen om af en toe eens islamitische teksten en symbolen te gebruiken, vindt de voorganger. "Jullie geloof lijkt een beetje op mijn geloof", zegt hij tegen de leerlingen.

Het rooms-katholieke Niels Stensen College in Utrecht gaat verder dan het Henegouwen College. Op deze school, waar driekwart van de 450 leerlingen van allochtone afkomst is, staat kerst vooral in het teken van de 'interreligieuze ontmoeting'. "Het gaat ons vooral om bezinning en spiritualiteit", zegt conrector F. Seller. Op de kerstviering worden teksten uit de Bijbel en de Koran gelezen. Daarna volgt een gezamenlijke maaltijd. 's Avonds, wel te verstaan, "De leerlingen zitten nog in de periode van de Ramadan", zegt Seller.

Het Niels Stensen College wil af van het RK-predikaat en zoekt al geruime tijd steun om een multireligieuze school te worden. Toch ketste een plan om de school om te vormen tot een school met een katholieke én een islamitische grondslag af. Het bestuur en de ouders waren er niet voor, maar vooral: de leerlingen. Seller: "De leerlingen, hoewel in meerderheid islamitisch, vinden het vreemd genoeg wel best zo. Ze zijn bang dat een meer islamitisch karakter van de school leidt tot meer regeltjes."

Het christelijke onderwijs moet zich leren aanpassen, vindt directeur B. Janssen van de Nederlandse Katholieke Schoolraad (NKSR). Deze organisatie, die de belangen van het katholieke onderwijs behartigt, wil af van de "automatismen" waar christelijke scholen met kerst nog wel eens op terugvallen. "Vooral rooms-katholieke scholen herontdekken spiritualiteit en bezinning, omdat ze aan het denken worden gezet."

R. Rijnbende van de UCO kan zich vinden in het loslaten van automatismen, maar is huiverig voor het "verwateren van de inhoud". "Te vaak is 'respect' het toverwoord. Onder die noemer wordt de kern van het christelijk geloof wel eens uit het oog verloren. Volgens mij toon je pas echt respect wanneer je weet waar je zélf voor staat."

Ook veel leerlingen van het Henegouwen College hebben weinig zin in een meer multireligieuze invulling van kerstviering. "Ik weet al zo weinig over Jezus", vindt Aicha Saghiri (16, moslim). "Een lichtje in de duisternis of zoiets, dat zegt mij niets. Ik wil meer feiten." Haar vriendin Helydia Kenswiel (17, christen) is het daar niet mee eens. "Ik vind het juist bij kerst horen dat je ook leert wat jullie moslims doen."

( a d v e r t e n t i e s )