F I L M V O O R A F :
Nightmare before Christmas
MARISKA GRAVELAND
Kersthaters doen er goed aan Tim
Burtons The Nightmare before Christmas te bekijken. In deze
wonderschone, vrolijk-macabere animatiefilm voor kinderen en volwassenen
wordt de altijd goedlachse kerstman voorgesteld als een schertsfiguur in
een kitschdorp.
De echte hoofdpersoon van de film is een wandelend skelet annex pompoenenkoning, die er lol in heeft alles wat de kerstman
in eeuwen heeft opgebouwd met de grond gelijk te maken. Kinderen vinden
dan ook tot hun schrik een teddybeer met scherpe tanden onder de
kerstboom. En de kerstversiering die het skelet uit papier knipt,
verandert door zijn heerlijk zieke geest in een asymmetrische spin. De
straatmuzikanten van zijn dorp Halloweentown willen best Jingle Bells
spelen, maar dan wel op hun manier: als een soort combinatie van jazz en
begrafenismars.
Bedenker en producent Tim Burton en regisseur Henry Selick begonnen ooit
als animator bij Disney, maar hadden op een gegeven moment iets te veel
vossen met grote betraande ogen getekend. De eerste regel voor Disney-
animatie is: de expressie ligt in de ogen. Burton en Selick kozen hun
eigen koers en voeren in The Nightmare before Christmas dus
prompt een hoofdpersoon op zonder oogballen: een rammelend pakketje
beenderen met twee gaten en een macabere kijk op het leven. Eng is hij
niet. Frankenstein en de griezels die Vincent Price speelde - Tim
Burtons grote idool - waren ook niet echt angstaanjagend, maar eerder
onbegrepen door de buitenwereld. Het dodenrijk is in Burtons universum
dan ook geen hel, maar een plek waar alle waarden zijn omgedraaid. De
doden drongen eerder de wereld der levenden binnen in Tim Burtons
krankzinnige komedie Beetlejuice en later in zijn gothic-film
Sleepy Hollow. In dit parallelle universum hebben fantasie en doden
vrij spel.
De animatietechniek die in de film wordt gebruikt, stamt ook uit
vervlogen tijden. Deze tijdrovende stopmotiontechniek, door Burton een
"funky old art form" genoemd, houdt in dat er beeldje voor beeldje wordt
opgenomen, waarbij de poppen telkens een iets worden verzet. Het
resultaat is een wervelende lofzang op de verbeelding, waarin gemeen
goed is en het zoete bitter smaakt.
The Nightmare before Christmas (Henry Selick, VS, 1993), RTL5, 20.30-
21.55u.