Door onze redacteur ROBERT VAN DE ROER
BRUSSEL, 15 DEC. De NAVO- ministers van Buitenlandse Zaken hebben vanochtend in Brussel door Turks verzet nog geen overeenstemming bereikt over samenwerking van de NAVO met de beoogde snelle-reactiemacht van de Europese Unie. Turkije, lid van de NAVO, maar niet van de EU, vreest te worden geïsoleerd en blijft tegen een akkoord van de NAVO met de EU-macht, ook na twee gesprekken van de Amerikaanse minister Albright met haar Turkse collega Cem.

De negentien ministers kwamen vanochtend kort bijeen om vast te stellen dat de nu al dagen durende onderhandelingen over het slotcommuniqué van de halfjaarlijkse ministerraad, dat gisterochtend klaar had moeten zijn, nog niet tot een akkoord hebben geleid. De ministers zouden vanmiddag alsnog proberen de vereiste unanimiteit te bereiken.

Door zijn verzet houdt Turkije tegen dat de EU-macht, zoals de andere NAVO-landen willen, "verzekerde toegang" krijgt tot de planningscapaciteit en middelen van de NAVO, bij voorbeeld inlichtingenwerk, hoofdkwartieren en materieel. De NAVO wil met deze toegang voorkomen dat de 60.000 man sterke EU-macht, die in 2003 klaar moet zijn, de alliantie gaat "dupliceren", waardoor de NAVO mogelijk uiteengedreven wordt.

"De inzet is eenvoudigweg te hoog en een mislukking om samen te werken, kan de NAVO, de EU en Europa als geheel verzwakken", zei de Amerikaanse minister Albright gisteren. Zij hamerde erop dat de VS de EU toegang willen geven tot de NAVO-planning en middelen. "Dit is geen cadeautje van de NAVO. Het is juist in ons eigen belang om duplicatie te vermijden", zei Albright. Volgens diplomaten vreest Turkije te worden buitengesloten van de planning en besluitvorming bij de EU in geval van een vredesoperatie door de snelle-reactiemacht. Europese NAVO-landen brengen nu nieuwe voorstellen over de mate van consultatie tussen de EU en NAVO in omloop, aldus ingewijden.

Diplomaten speculeren dat Turkije wil wachten tot de nieuwe Amerikaanse president Bush is aangetreden om een mogelijk beter akkoord in de wacht te slepen of zijn verzet gebruiken om sneller lid van de EU te worden. "We zijn mogelijk niet in staat vooruitgang te bereiken tijdens deze ontmoeting", zei NAVO-secretaris-generaal Robertson gisteren.

Robertson erkent meningsverschil interventiemacht

NAVO-secretaris-generaal Robertson zei gisteren dat de bijeenkomst "misschien te vroeg na Nice" komt. Op de top in Nice kwam de EU vorige week met een verklaring aan over de relatie met de NAVO inzake de oprichting van de snelle- reactiemacht. Robertson erkende dat er " meningsverschillen" zijn binnen de NAVO, maar vond dat "begrijpelijk" gezien de hoge inzet: evenwicht aanbrengen tussen de verantwoordelijkheden van Europa en de NAVO op defensiegebied.

De Nederlandse minister Van Aartsen wees er op dat vijf andere niet-EU- landen, waaronder Canada, Noorwegen en IJsland, niet de positie van Turkije delen. Hij noemde het "niet goed voor de NAVO, EU en Turkije" als de NAVO er vandaag niet uitkomt.

De Franse wens om de EU-macht zo onafhankelijk van de NAVO als mogelijk te maken, blijft voor irritaties zorgen binnen het bondgenootschap. De Fransen lagen de afgelopen dagen dwars over de mate van consultaties tussen EU en NAVO, al zouden zij in de laatste uren op dit punt verzoenlijker zijn geworden, aldus NAVO-diplomaten. Frankrijk wordt er door andere landen van verdacht de NAVO, en daarmee de Amerikaanse invloed, te willen ondermijnen. Frankrijk moest vorige week op de EU- top zijn wens voor een onafhankelijke Europese planning laten varen. Maar afgelopen woensdag gaf het Franse ministerie van Buitenlandse Zaken toch weer een verklaring uit waarin stond dat Europa's defensiemacht "onafhankelijk moet zijn van SHAPE", het militaire hoofdkwartier van de NAVO in Mons. Zonder Frankrijk met zoveel woorden te noemen haalde de Amerikaanse minister Albright gisteren in de NAVO- ministerraad fel uit: "Bij deze inspanning, is er geen ruimte voor rivaliteit, jaloezie en zelfgenoegzaamheid." Een hoge Franse diplomaat sprak gisteren in de wandelgangen van "paranoia bij de NAVO". "De EU boekt vooruitgang. De NAVO ziet de trein vertrekken en is bezorgd dat zij niet aan boord is", zei hij. Hij ontkende dat Frankrijk onafhankelijke planning wil. Parijs wil alleen maar nationale planningsmiddelen gebruiken als de NAVO niet meedoet aan een vredesoperatie, zei hij. Een medewerker van Robertson: "Als dit echt het Franse standpunt is, is er geen probleem. Dit project is net een rollercoaster. We gaan omhoog en omlaag, maar we zullen er komen." Als de NAVO-ministers er uitkomen kan dat vanavond meteen worden bezegeld tijdens een als "historisch" bestempelde bijeenkomst: voor het eerst komen dan de in totaal 23 ministers van Buitenlandse Zaken van de NAVO en de EU bijeen voor een diner.

( a d v e r t e n t i e s )