Job Cohen wordt de nieuwe burgemeester van Amsterdam. Wat heeft de stad voor hem in petto? Of: hoe te handelen bij Joegoslavisch vuurwapengeweld en opstand in onderwijsland.

Door onze redacteur MONIQUE SNOEIJEN

AMSTERDAM, 15 DEC. Zal Job Cohen de geschiedenis ingaan als de grote crimefighter van Amsterdam? Wel als het aan de Amsterdamse bevolking ligt. 'Waar moet Job Cohen het eerste aandacht aan besteden als hij burgemeester van Amsterdam is?', wilde de Amsterdamse dienst Onderzoek en Statistiek weten van de Amsterdamse bevolking. Eenderde antwoordde: criminaliteit. Plaatsvervangend hoofdofficier van justitie Ben Swagerman begrijpt wel waarom. "Hoe je het ook wendt of keert, we hebben toch even te maken met een hausse in vuurwapengeweld. Dit is een ernstig dossier." En stadsdeelvoorzitter Hannah Belliot van Amsterdam- Zuidoost zegt meteen: "De stad moet sociaal veilig worden. We moeten niet een sfeer krijgen waar misdadigers naar believen met elkaar afrekenen en dan ook nog een staatsbegrafenis krijgen." Als in het begin van het nieuwe jaar geen brute liquidaties plaatsvinden, kan Cohen in relatieve rust beginnen. Hij zal even zijn tanden moeten laten zien als de gemeente de omstreden telefoonpalen van de Taxi Centrale Amsterdam (TCA) uit de grond gaat halen, maar er staan voor 2001 geen grote evenementen als Sail, Eurotop of EK gepland. Cohen kan zich onder rustige omstandigheden in de stad onderdompelen. Bijvoorbeeld om zich de mores van het gemeentebestuur eigen te maken. Patijn vertrekt als burgervader met de hoogste aaibaarheidsfactor ooit, van Cohen wordt leiderschap verwacht. "Komt Cohen ons redden?', vroeg CDA- fractievoorzitter G. Goedhart deze week bij de begrotingsbesprekingen in de Amsterdamse gemeenteraad. Goedhart hekelde de gewoonte van Amsterdamse wethouders om zich zo min mogelijk met elkaars portefeuille te bemoeien. "Op belangrijke terreinen als werkgelegenheidsbeleid en onderwijs waar de achterstand zichtbaar wordt gebeurt daardoor niet wat nodig is om de problemen op te lossen." En als er één onderwerp is waarvan Amsterdammers uit verschillende gelederen hopen dat Cohen zich ermee gaat bemoeien, dan is dat het onderwijs met het grote tekort aan leraren, de slechte staat van de gebouwen en het hoge percentage jongeren dat zonder diploma vertrekt. "De commotie in Amsterdam is groot", zegt Ankie Verlaan, "Scholen staan op het punt in opstand te komen. " Haar klachten: "Wethouder Van der Aa is een prima vent, maar niet iemand die met enthousiasme leiding geeft. Bovendien ligt het ambtelijk apparaat op zijn gat. Geld van het grote stedenbeleid wordt niet uitgegeven en de wethouder houdt zich vooral bezig met het ontwikkelen van allerlei meetinstrumenten. Daar worden de scholen ziek van." Cohen moet volgens Verlaan een 'regierol nemen'. "Cohen kan dat. Die zet mensen samen in een kamer en blijft net zo lang wachten tot er witte rook komt."

Het eerste grote publieke optreden van Cohen staat gepland in het voorjaar van 2001 als de bevolking van Amsterdam zich via een referendum kan uitspreken voor of tegen een eigen deelraad voor de binnenstad. Burgemeester Patijn heeft Cohen met een zware erfenis opgescheept. Patijn was mordicus tegen een deelraad binnenstad. En als het er onverhoopt toch van komt, dan zou de burgemeester van de centrale stad volgens Patijn zo min mogelijk van zijn bevoegdheden moeten afstaan. Cohen zal alles uit de kast moeten halen om ervoor te zorgen dat de discussie over de deelraad binnenstad geen bestuurlijke splijtzwam wordt. "Ik hoop dat hij zijn twee voorgangers Patijn en Van Thijn volgt in hun wijsheid", zegt Huib van Dis van het referendumcomité. Andere thema's die voor Cohen gaan spelen? "Het toenemend aantal uitgeprocedeerde asielzoekers dat door de stad zwerft", zegt Jaap Fransman directeur van HVO/Querido, een instelling voor maatschappelijke opvang. "Wij mogen die formeel geen onderdak bieden in onze sociale pensions voor dak-en thuislozen. Daar worden we ook niet voor betaald. Maar wat moet je dan doen?" Volgens directeur van het Amsterdams bevolkingsregister E. Geuzinge kan Cohen al vast gaan kauwen op het feit dat hij straks geen invloed meer heeft op het afgeven van verklaringen omtrent gedrag. Er ligt een wetsontwerp bij de Tweede Kamer die bepaalt dat verklaringen omtrent gedrag door het Rijk verstrekt moeten worden. "Dan heeft de burgemeester dus geen invloed meer op het verstrekken van een chauffeurspas aan taxichauffeurs. De benodigde verklaring omtrent gedrag moet dan uit Den Haag komen."

Centralisering van lokaal beleid is sowieso een thema waar Cohen zich op kan gaan voorbereiden. "Bestrijd je de criminaliteit op stadsniveau, of moet de centrale overheid dat doen? Dat wordt het cruciale thema van de komende periode", zegt plaatsvervangend hoofdofficier Swagerman.

Wouter van der Kolk van Amsterdam City, een middenstandsvereniging, heeft een tip voor Cohen om zich "onsterfelijk te maken". De nieuwe burgemeester moet oog hebben voor de kleine noden van de mens. "Dus ook graag aandacht voor de hondenpoep op straat".

De VVD- en D66-ministers zullen vandaag zonder grote bezwaren instemmen met de benoeming van staatssecretaris Cohen tot burgemeester van Amsterdam. Dit is gisteravond afgesproken in het vertrouwelijke 'bewindsliedenoverleg' dat de afzonderlijke coalitiepartijen wekelijks voeren. De politieke leiders van de VVD en D66, Dijkstal en De Graaf, hebben zich vooraf kritisch uitgelaten over het tussentijdse vertrek van Cohen naar Amsterdam. Beide coalitiepartijen zullen vandaag hun bedenkingen herhalen, maar van actieve weerstand tegen de benoeming van Cohen zal geen sprake zijn. Het PvdA-fractielid Ella Kalsbeek wordt naar verwachting komende maandag of dinsdag bij de koningin voorgedragen voor benoeming tot opvolger van Cohen op Justitie. Kalsbeek zal, behalve asielzaken, onder meer ook het justitieel jeugdbeleid in portefeuille krijgen, dat nu wordt behandeld door minister Korthals. De minister zal de reorganisatie van de rechterlijk macht, die onder Cohen viel, ter hand nemen.

Mr. E. Kalsbeek-Jasperse (45) is lid van de Tweede Kamer sinds 1989. Zij was onder meer voorzitter van een Kamercommissie die heeft onderzocht of de aanbevelingen waren opgevolgd van de commissie-Van Traa, die zich boog over de IRT-affaire.

Zie ook:

Kabinet akkoord met overstap Cohen (15 december 2000)
Kok: vertrekken is soms denkbaar (13 december 2000)
GroenLinks wil weten of Cohen beschikbaar is (11 december 2000
Cohen favoriet voor Amsterdam (7 december 2000)

( a d v e r t e n t i e s )