Premier Barak verraste Israël zaterdag met zijn aftreden, bedoeld om zijn tegenstrever Netanyahu de pas af te snijden. Of dat zal lukken, is nog onvoorspelbaar.

Door onze correspondent SALOMON BOUMAN

TEL AVIV, 11 DEC. De Israëlische premier Ehud Barak is zaterdagavond afgetreden om zijn zeer populaire voorganger Benjamin Netanyahu de weg te blokkeren naar herverkiezing als premier. Of hem dat zal lukken is een vraag die Israël bezighoudt sedert Netanyahu zich gisteravond in een gladde verschijning voor de tv-camera's kandidaat stelde voor het premierschap. De magische 'Bibi', lid van de rechtse Likudpartij, heeft de wet tegen zich maar, naar alle opiniepeilingen te oordelen, het volk in grote meerderheid achter zich.

De ondoorgrondelijke Barak heeft met zijn verrassende napoleontische manoeuvre van zaterdagavond niet alleen grote verwarring gesticht maar Israël ten tijde van de bloedige confrontatie met de Palestijnen ook onder politieke hoogspanning geplaatst. Nog maar elf dagen geleden verbijsterde hij vriend en vijand door zich volkomen onverwachts in het parlement uit te spreken voor vervroegde algemene verkiezingen in mei. Zaterdagavond overtrof hij zichzelf in listige politieke moed. In een rede die rechtstreeks door de tv werd uitgezonden koos hij plotseling voor uitsluitend verkiezingen voor het premierschap. "De meest cynische manoeuvre in de geschiedenis van het land", pareerde Netanyahu gisteravond Baraks poging om het volk de mond te snoeren.

Likud-politici begrepen onmiddellijk dat Barak kennelijk zo geschrokken was van de opiniepeilingen, die hem het afgelopen weekeinde geen schijn van kans gaven tegen Netanyahu, dat hij de letter van de wet omarmde en in zijn moeilijkste uur voor verkiezingen voor het premierschap koos. Volgens de basiswet kunnen slechts parlementsleden zich in de strijd om het premierschap storten. En dat is Netanyahu niet. Om de weg voor Netanyahu vrij te maken zijn er twee scenario's: verandering van de basiswet of algemene verkiezingen. Deze voorronde voordat de kemphanen in de ring verschijnen is al in volle gang; de uitslag is nog onvoorspelbaar.

Toen Barak premier Netanyahu in 1999 met een groot verschil klopte, trok de laatste zich uit de politiek terug. Hij droeg de leiding van Likud over aan Ariel Sharon. Hoewel Barak volgens recente opiniepeilingen ook achterligt op Sharon straalt hij de overtuiging uit deze in de strijd om het premierschap het nakijken te kunnen geven. Niet alleen bij de Palestijnen maar ook bij veel Israëliërs geniet Sharon de twijfelachtige eer van een vechtersbaas die in de eerste plaats met militaire middelen oplossingen zoekt voor politieke problemen.

In zijn rede zaterdagavond en gisteren, toen hij tijdens een spoedprocedure door de Arbeidspartij weer tot kandidaat voor het premierschap werd aangewezen, heeft Barak er de nadruk op gelegd dat hij uit is op een politieke oplossing van het conflict met de Palestijnen. De verkiezingen voor het premierschap omschreef hij als een referendum voor vrede. Veel meer dan deze wens en de terugtocht van het Israëlische leger uit Zuid-Libanon heeft Barak het volk niet te bieden. Zijn politieke strategie was er op gericht met een vredesregeling met de Palestijnen in zijn hand vervroegde algemene verkiezingen af te dwingen. In Camp David bleek hij te hoog te hebben gemikt. In plaats van een vredesakkoord ontlaadde de spanning over de mislukte top met de Palestijnse leider Yasser Arafat en de Amerikaanse president Bill Clinton zich in een minioorlog tussen Israël en de Palestijnen. Terwijl het Palestijnse dodental aanzienlijk hoger ligt dan de Israëlische verliezen gaat er over het Israëlische volk een diepe depressie. Dat verklaart de magische opkomst van Netanyahu in de opiniepeilingen. Zonder een woord te zeggen, vaak afwezig in de VS, waar hij dik geld maakte, is Bibi uitgegroeid tot een soort messias die het in nood verkerende land moet redden. Netanyahu heeft de status gekregen van een De Gaulle die Frankrijk van de kwalen van de Vierde republiek genas en voor de stabiliteit van de Franse democratie Algerije opgaf. Gisteravond gaf Netanyahu echter geen enkele indicatie naar het voorbeeld van de Fransman het Palestijnse vraagstuk te zullen oplossen.

( a d v e r t e n t i e s )